گفت وگو با كارگردانان سینمای مستند(۲۴)؛
مستندساز: بحث مستند اجتماعی پررنگ تر شده است
به گزارش لباس دونی یک کارگردان مستند عقیده دارد: بحث مستند اجتماعی در سالهای اخیر تا حد زیادی پررنگ تر و مخاطب های عام بیشتری به این سینما جذب شده اند و کارکردهای اجتماعی سینمای مستند را برجسته کرده ایم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، مهدی قنوانی کارگردان و مستندساز در توضیح کارکرد سینمای مستند در جامعه امروز ایران، بیان کرد: یکی از کارکردهای مهم سینمای مستند در هر جای دنیا این است که به صورتی ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ظرفیت های جامعه را در زیرساخت هایشان بررسی می کند و به نمایش می گذارد.
وی اضافه کرد: در حقیقت یکی از کارکردهای مهم سینمای مستند این است که همین زیرساخت ها را به تصویر می کشد. این به تصویر کشیدن زیرساخت ها به ویژه در بحث های اجتماعی می تواند بسیار موثر باشد.
در ایران به ویژه در این سال ها (۱۵ سال پیش به این طرف) بحث مستند اجتماعی تا حد زیادی پررنگ تر شده. توانسته ایم مخاطب های عام بیشتری را به این سینما جذب نماییم و کارکردهای اجتماعی سینمای مستند را برجسته کرده ایم.
این کارگردان افزود: بر این اساس سینمای مستند توانسته تا حد زیادی موفق باشد و جایگاه خودش را پیدا کند. این مساله سبب شده آن تصویر کلیشه ای قدیمی که مخاطب عام از سینمای مستند در معنای حیات وحش داشت، رنگ ببازد.
امروز مخاطبان بر اثر این موفقیت آگاه شده اند و در هرجایی وقتی بحث مستند می شود این سینما را با دغدغه مندی نسبت به پرداختن به مشکلات اقتصادی، فرهنگی می شناسند.
وی اشاره کرد: یعنی دیدگاه نسبت به این مساله تغییر کرده و این را می توان یکی از کارکردهای مثبت جشنواره های مستند و تبلیغاتی (هرچند کم بوده است) دانست که در این عرصه روی داده است.
خط قرمزها بلای جان مستندسازان در زمینه های سیاسی و اقتصادی است
قنواتی در تشریح این مساله که چرا عمده رویکرد های مستندسازی در سینمای ایران، مستندهای اجتماعی است و اقبال نسبت به سوژه های سیاسی و اقتصادی کم است، اظهار داشت: در مورد حوزه های سیاسی و اقتصادی خط قرمزهایی وجود دارد که به صورتی فیلمساز را از پیگیری این حوزه ها بازمی دارد.
وی اضافه کرد: در نتیجه تولید در این عرصه ها سختی های مختلفی دارد؛ هم برای مستندساز و فیلمساز و هم برای گروه تولیدی که بخواهد در این عرصه اثر را بسازد.
اما حوزه های تاریخی و فرهنگی اتفاقا جزء وجه بارز پرداخت های سینمایی در مستندسازی ما هستند و بتازگی بُعد اجتماعی و معضلات اجتماعی پررنگ تر شده برای اینکه در این عرصه برخی خط قرمزها وجود ندارد و این مساله سبب شده تقابل مستندساز و سوژه آسان تر صورت گیرد. در نتیجه در این عرصه مستندساز چالش های کمتری با نهادها دارد.
شفافیت کامل با اهمیت ترین رسالت یک مستندساز است
قنواتی در پاسخ به این پرسش که رسالت یک مستندساز در مقابل مسائل اجتماعی و فرهنگی در ایران چیست و این رسالت تا چه اندازه در سینمای ایران برآورده شده، توضیح داد: رسالت یک مستندساز در بخش اجتماعی بازنمایی قسمتی از جامعه است که در بسیاری موارد کتمان شده؛ نه فقط در کشور ما که در هر جامعه ای به صورتی اینگونه بوده است.
صحبت از معضلات یا مشکلات اجتماعی می نماییم که البته گاهی شادی و وجوه مثبت را هم در این بُعد از مستند داریم اما در زمینه موضوعات اجتماعی، رویکرد و رسالت یک فیلمساز می تواند بازنمایی قسمتی از واقعیت باشد که با آن سروکار دارد و می خواهد آنرا بشکافد. در نتیجه رسالت مستندساز در چنین میدانی این است که اولا با خودش صادق و روراست باشد و دوم بتواند این صداقت و روراستی و بحث های اخلاقی در آن سوژه های اجتماعی را بسیار زیباتر به مخاطب نشان دهد.
این کارگردان بیان کرد: هر اندازه رابطه بین فیلمساز و سوژه صادقانه تر باشد مخاطب هم بهتر می تواند آن بحث اجتماعی را درک و با آن ارتباط برقرار کند. چه بسا آن فیلم بتواند در بحث معضلات اجتماعی و ناهنجاری ها سبب ایجاد کنشگرانی اجتماعی شود که در امتداد از بین بردن مشکلات و تعدیل معضلات گام های موثری بردارند.
در نهایت مهم ترین رسالت یک فیلمساز از بیان کردن موضوعات می تواند همین باشد که با شفافیت کامل یک موضوع را به مخاطب نشان دهند؛ اینکه مخاطب چه برداشتی خواهد داشت دست فیلمساز نیست اما فیلمساز اگر بتواند این صداقت را با شفافیت بسیار منتقل کند، می تواند اثرگذاری بسیار بالایی داشته باشد.
قنواتی تصریح کرد: در سینمای مستند اجتماعی ایران (تاکید می کنم در سالهای اخیر) فیلمسازهای ما توانسته اند با شجاعت و جسارت بیشتری موضوعات اجتماعی را عنوان کنند. جالب این است که همه نهادهایی که به صورتی متولی سینمای مستند هستند در این سال ها بسیار توسط فیلمسازان متقاعد شده اند؛ ما موظف هستیم برخی از معضلاتی که تا امروز دیده نشده را به مخاطب نشان دهیم.
البته هنوز بسیار جا دارد در این عرصه کار و به آن پرداخته شود؛ البته که وظیفه ما فقط نشان دادن معضلات اجتماعی نیست بلکه می توانیم به شادی های اجتماعی هم بپردازیم و نقاط شاد یک زندگی را هم به تصویر بکشیم و فقط نقاط ضعف را در مستندهایمان برجسته نکنیم.
باید نگاه مسئولان به سینمای مستند عوض شود
این مستندساز در توضیح اینکه چه نگاهی را می توان برای ورود و استقبال سرمایه گذاران (خصوصی و دولتی) در تولید سینمای مستند اتخاذ نمود، گفت: تا آن زمان که از طرف مسئولان به سینمای مستند بعنوان یک رسانه حرفه ای نگاه نشود، آنرا یک فیلم پایین دست می انگارند و برایش ارزشی قائل نیستند.
وی اضافه کرد: اگر بتوانند فیلم مستند را بعنوان یک سینما بپذیرند و به آن گیشه بدهند، شرایط قابلیت تغییر بیشتری خواهند داشت. چرا در گیشه تبعیض وجود دارد و با یک فیلم مستند که همانند یک فیلم داستانی در جشنواره فیلم فجر جایزه گرفته، رفتار نمی شود؟
وقتی این جداسازی سینمای مستند و داستانی صورت می گیرد، سرمایه گذار رغبتی برای ورود سرمایه اش ندارد و فیلم مستند به رغم ارزشمندی و حتی دریافت جایزه به حاشیه رانده می شود و بیننده ای ندارد.
قنواتی تصریح کرد: سرمایه گذار به فکر بازگشت سرمایه اش است و وقتی یک مستند در یک سینمای پرت و آن هم تنها یک روز در هفته گیشه دارد، کدام سرمایه گذاری ریسک چنین کاری را به عهده می گیرد؟
این نوع برخورد بر نوع تبلیغات هم اثر دارد و می بینیم که در بحث تبلیغات اساسا نمی توان سینمای داستانی و مستند را با هم مقایسه کرد.
این کارگردان توضیح داد: این مساله حتی موجب کوچ مستندسازان از سینمای مستند به سینمای داستانی هم شده است، برای اینکه وقتی ارتزاق یک فیلمساز با فیلمسازی اش است این تفاوت درآمد و بودجه، موجب تغییر رویکرد برای تامین معاش شده و مستندسازان را به سمت ساخت فیلم داستانی به امید کسب درآمد می کشاند.
در صورتی که در دنیا اینگونه نیست و برخورد با سینمای مستند مانند سینمای داستانی است. اگر در ایران هم رخ دهد هم فیلمسازان تمایل به ورود دارند و هم سرمایه گذاران رغبت بیشتری برای هزینه کردن برای سینمای مستند. این مساله می تواند بر کمیت و کیفیت تولیدات مستند اثر ملموسی بگذارد.
جشنواره سینماحقیقت پیشرفت چشمگیری داشته است
قنواتی در آخر و در پاسخ به این پرسش که باتوجه به نزدیکی رویداد جشنواره سینما حقیقت، روند کیفیت این جشنواره از شروع تا به امروز را به چه صورت می بینید، اشاره کرد: همیشه افتخار می کنم که توانسته ام در تمام ادوار جشنواره سینما حقیقت هم بعنوان مخاطب جدی و هم بعنوان رصدکننده از نزدیک حضور داشته باشم.
وی اظهار داشت: این جشنواره به نسبت سالهای ابتدایی واقعا پیشرفت چشمگیری داشته و توانسته علاوه بر مخاطبان فیلمساز، مخاطبان عام از هر رده ای را هم جذب نماید و آنان را روی صندلی های سینمای مستند بنشاند.
وی اضافه کرد: این با اهمیت ترین اتفاق برای سینمای مستند است و همین ورود مخاطب های مختلف از همه اقشار جامعه سبب شده فیلمساز دغدغه مخاطب را هم داشته باشد برای اینکه می داند وقتی فیلمی می سازد، مخاطبان بیشتری در مقایسه با سالهای پیش آنرا می بینند، بدین سبب فیلمسازان اهتمام کرده اند در کیفیت، نوع نگاه و بالابردن سطح سواد خود تغییراتی را ایجاد کنند؛ تغییراتی که موجب ارتقای جشنواره های ما در فیلم های کوتاه، داستانی و... شده است.
این تغییر کیفیت را به شخصه در مورد سینمای مستند مشاهده کرده ام و این تغییر کیفیت اتفاقی است که همه فیلمسازان در این سالها منتظرش بوده اند.
مهدی قنواتی کارگردان، مستندساز و عکاس، کارگردانی فیلم کوتاه داستانی مجنونین همیشگی در سال ۸۲، کارگردانی فیلم کوتاه مستند جاجیم در سال ۸۳، کارگردانی فیلم کوتاه داستانی عطسه در سال ۹۲، کارگردانی مجموعه مستند پیشکسوتان صنعت مبلمان و دکوراسیون در ۸ استان کشور در سال ۹۳ تا ۹۸، کارگردانی فیلم مستند همجا سال ۹۵، کارگردانی و تدوین فیلم مستند جواز با موضوع اربعین ( مرز چذابه ) سال ۹۷ و کارگردانی و تدوین فیلم مستند هیوا با موضوع کارآفرینان کرمانشاه بعد از زلزله سال ۹۸ و... را در کارنامه دارد.
کسب لوح تقدیر و تندیس شیر ایرانی بهترین فیلم و بهترین کارگردانی و بهترین فیلمبرداری نهمین جشن مستقل سینمای مستند ایران ۱۳۹۶، کسب تندیس و لوح تقدیر بهترین کارگردانی فیلم مستند نیمه بلند نوزدهمین جشن خانه سینما ۱۳۹۶، کسب جایزه ویژه هیأت داوران در نهمین جشنواره بین المللی فیلم وارش- بابل سال ۹۸ هم همچون جوایز در کارنامه هنری این فیلمساز است.
منبع: لباس دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب