تولید کتاب صوتی نیازمند یک ساختار قانونی می باشد
به گزارش لباس دونی، مدیر کتاب صوتی انتشارات آوای چیروک اظهار داشت: تولید کتاب صوتی نیازمند یک ساختار قانونی می باشد تا تولیدکنندگان برای چاپ و توزیع آن، مجوز لازم را در جهت ارتقاء کیفیت دریافت نمایند.
خبرگزاری مهر؛
گروه فرهنگ و ادب – زینب رازدشت:
تولید کتاب صوتی، فرآیندی است که صرفا در تبدیل متن به صوت خلاصه نمی گردد، بلکه لازمه تشکیل استاندارد و ماندگار آن، استقرار یک ساختار نظارتی و صدور مجوز است. این چارچوب قانونی نه فقط ضامن حفظ حقوق پدیدآورندگان و ناشران است، بلکه با اجبار به رعایت شاخصهای کیفی در تولید، گویندگی و پخش، مهم ترین عامل در تضمین کیفیت بالای محصول غائی و جلب اعتماد مخاطب بحساب می آید. در این خصوص گفت و گویی با بهمن وخشور مدیر کتاب صوتی انتشارات آوای چیروک انجام داده ایم.
چرا انتشار کتاب صوتی در ایران هنوز پرهزینه و زمان بر است، حتی وقتی پلت فرم ها به سرعت درحال رشد هستند؟
به نظرم هزینه تولید کتاب صوتی چندان زیاد نیست. اگر دستمزد گوینده را کنار بگذاریم، تولید تنها شامل هزینه هایی مثل استودیو، صدابرداری، ویرایش و موارد مشابه است که در مقایسه با هزینه چاپ کتاب، معقول به نظر می آید. البته اگر برای تولید کتاب صوتی، سلبریتی ها را به کار بگیرند، طبیعتاً هزینه دستمزد آنها بالا می رود و سبب افزایش کل هزینه تولید می شود. اما گوینده های حرفه ای که بعنوان شغل اصلی شان در این مورد فعالیت می نمایند و لزوماً سلبریتی نیستند اما صدای خوبی دارند، دستمزدی بطورکامل منطقی دریافت می کنند.
کیفیت صدا و گویندگی در ایران تا چه حد به استاندارد جهانی نزدیک است؟
از نظر کیفیت تولید، سطح فعلی در کشور ما بسیار به معیارهای جهانی نزدیک شده و حتی در بعضی موارد جلوتر از آنها است. خودم گاهی کتاب های صوتی خارجی را صرفا برای ارزیابی کیفیت گوش می کنم. در خیلی از موارد می بینم تنها یک گوینده با صدایی معمولی مشغول خواندن است، حتی اگر فرد مشهوری باشد. اما در مقابل، در اینجا گوینده ها به حدی حرفه ای عمل می کنند که صداسازی برای شخصیت ها انجام می دهند، فضاسازی کرده و به داستان عمق می دهند. این موارد در مجموع کیفیت کتاب صوتی را بالا برده و حتی سبب برتری آن نسبت به نمونه های خارجی شده است.
برخی کاربران از ضعف تدوین و افکت های صوتی گلایه دارند؛ نگاه شما چیست؟
کاملاً قابل درک است که برخی مخاطبان نسبت به شرایط فعلی اعتراض داشته باشند. متاسفانه دنیای دیجیتال در بعضی موارد تأثیرات مخربی بر حوزه های مختلف گذاشته است. به همان شکلی که در عکاسی یا تولید تصاویر شاهد بودیم، افراد بدون داشتن دانش یا مهارت کافی، صرفا به سبب سهولت ابزارهای دیجیتال به این حوزه ها وارد شده و اغلب کیفیت را تحت تاثیر قرار داده اند، در زمینه تولید کتاب های صوتی هم چنین وضعیتی پیش آمده است.
امروزه با وجود فناوری هایی مثل هوش مصنوعی، برخی افراد با یک میکروفون ساده و بدون دانش تخصصی می توانند کیفیت صدای خودرا تا حدی ارتقا دهند و وارد عرصه تولید محتوا شوند. این مساله منجر به کاهش استانداردها و صدمه به بازار شده است. خیلی از افرادی که تولید کتاب های صوتی را انجام می دهند، نه فقط از علم و دانش لازم برخوردار نیستند، بلکه مواردی مثل انتخاب افکت های مناسب، هماهنگی صداها، یا استفاده صحیح از موسیقی را هم نادیده می گیرند.
یکی از مشکلات عمده ای که به وضوح دیده می شود، انتخاب ناصحیح یا بی کیفیت موسیقی متن است که هیچ ارتباطی با محتوای اثر ندارد و بطورکامل تصادفی و بدون دقت انتخاب می شود. این موارد تاثیر شدیدی بر کیفیت کلی تولید گذاشته و سبب نارضایتی مخاطبان شده است. متاسفانه، این وضعیت مدت هاست که وجود داشته و بازهم ادامه دارد.
در انتخاب کتاب ها، معیار شما بیشتر پرفروش بودن اثر است یا ارزش محتوایی و فرهنگی آن؟
اولویت اصلی ما بحث فرهنگی و پیشرفت محتوای کتاب هاست. تا حالا نزدیک به ۳۰۰ عنوان کتاب را به نسخه صوتی تبدیل نموده ایم. بعضی از این آثار با استقبال خوبی روبرو شده اند، اما بعضی دیگر، هرچند محتوای باکیفیتی دارند، به سبب کمتر شناخته شدن یا عدم علاقه مخاطبان آن چنان مورد توجه قرار نگرفته اند. البته این طبیعی است که در بعضی موارد چنین اتفاقی بیفتد.
هدف ما در درجه اول عرضه محتوای پرارزش و غنی است. البته، می دانیم که برای ادامه این مسیر باید به جنبه ایجاد درآمد هم دقت کنیم تا بتوانیم این چرخه را به صورت پایدار نگه داریم، اما تمرکز اصلی ما بازهم بر کیفیت محتواست. تولید و فروش کتاب های صوتی برای ما نوعی دلگرمی است، اما محتوا و ارزش فرهنگی آن چیزی است که بیشترین اهمیت را دارد. امسال، سال پرکاری داشتیم. پیشبینی مان اینست که تا آخر سال ۴۰ عنوان کتاب صوتی به دیگر کتاب هایمان اضافه نماییم.
گویندگی سلبریتی ها یا چهره های شناخته شده، چه تاثیری بر فروش و کیفیت اثر دارد؟
یکی از مشکلاتی که همیشه با آن مواجه می شوم، ورود سلبریتی ها و بازیگران سینما به حوزه گویندگی کتاب های صوتی است. این افراد فقط به سبب چهره شناخته شده شان وارد این کار می شوند، اما متاسفانه در این عرصه صدمه های جدی وارد کرده اند. ما هم این تجربه را داشته ایم.
یادم می آید که ناشری تصمیم گرفت یکی از کتاب ها را که نمی خواهم نامی از آن بیاورم، به دو چهره بسیار معروف سینمایی آقا و خانم برای گویندگی بسپارد. ناشر فکر می کرد به خاطر شهرت آنها، فروش کتاب بالا خواهد بود، اما نه فقط فروش بسیار پایینی داشت، بلکه حتی پس از سه چهار سال هزینه های تولیدش هم جبران نشد.
بسیاری از مخاطبان به من گفته اند که صرفا به خاطر چهره بودن و شهرت این افراد، کتاب آنها را خریده اند. با این وجود، برخی پس از ۱۰ دقیقه گوش دادن اظهار کرده اند که ادامه دادن ممکن نبوده، چونکه کیفیت خوانش با انتظارشان فاصله بسیاری داشته است.
گویندگی کتاب صوتی مهارت های خاص خودش را می طلبد؛ مثل حفظ ریتم و مسیر داستان و رساندن حس واقعی متن به شنونده. در این کار داشتن صدای خوب اصلاً ملاک نیست و مهم ترین چیز توانایی عرضه درست متن است. به عقیده من، چیزی بعنوان صدای خوب یا بد نداریم.
مثلاً کسی که ممکنست مقابل دوربین یا در سینما عملکرد خوبی داشته باشد، ضرورتاً گوینده خوبی برای کتاب صوتی نخواهد بود؛ چونکه در این عرصه تنها ابزار، صداست. نه تصویر، نه حرکت، هیچ چیز دیگری وجود ندارد و وظیفه گوینده اینست که تمام احساسات کتاب را فقط از راه صدا منتقل کند. خیلی از این افراد چنین آموزش هایی ندیده اند و برای این کار پرورش نیافته اند؛ ازاین رو نتیجه مطلوبی حاصل نمی گردد. البته در بین سلبریتی ها استثناهایی وجود دارد. بعنوان مثال، یکی دو نفر از آنها که خود من هم کارشان را دوست دارم، چون پیش زمینه تئاتری دارند و روی صدای خود به خوبی کار کرده اند، عملکرد قابل قبولی داشته اند. اتفاقاً این افراد هم کیفیت آثارشان بالا بوده و هم تاثیر مثبتی بر فروش داشته اند. اما این مساله درباره ی همه صادق نیست.
بازار کتاب صوتی ایران در مقایسه با جهان چه وضعیتی دارد؟ آیا رشد مخاطب واقعی است یا بیشتر تبلیغاتی؟
در مورد تبلیغات فروش در سطح جهانی نمی توانم اظهار نظری کنم چون اطلاعاتی از آنجا ندارم و نمی دانم آنها چطور فروش خودرا پیش می برند. اما اگر بخواهیم درباره ی رشد مخاطبان تبلیغاتی حرف بزنیم، نمی توان اظهار داشت که این رشد وجود ندارد. دلیلش اینست که مخاطب بطور طبیعی خودش رشد کرده و تا حدی فرهنگ کتاب خوانی تغییر کرده است. شاید به سبب رواج کتاب های صوتی آماری مشخص در این بخش مشاهده شود، هرچند ممکنست آمار کتاب های کاغذی در همان سطح قبلی باقیمانده یا حتی کمتر شده باشد.
با این وجود، خیلی از افراد که قبل تر تمایلی به مطالعه نداشتند، حالا به لطف فرمت صوتی به سوی محتواهای کتابی جذب شده اند. افرادی که شاید حتی در طول زندگی شان یک کتاب هم نخوانده باشند، حالا به لطف امکان گوش دادن هنگام کار، پیاده روی، ورزش یا رانندگی، آغاز به استفاده از این محتواها کرده اند. بنابراین، هرچند تبلیغات اساسا در این مساله تاثیر گذار است، اما نقش اصلی را به عقیده من خود مخاطبان ایفا می کنند که علاقمند به شنیدن شده اند.
مخاطبان بیشتر به نام پلت فرم وفادارند یا به گوینده و کیفیت اجرا؟
به نظر نمی رسد که خود پلت فرم تاثیر چندانی داشته باشد. وقتی یک مخاطب تصمیم می گیرد کتابی را تهیه نماید، گوینده و کیفیت تولید از اهمیت بالایی برخوردار می باشند.
بر اساس آماری که از مخاطبان دریافت کرده ایم و بازخوردهایی که از آنها می خوانیم، مشخص شده که افراد بیشتر به کیفیت کار و گوینده توجه می کنند تا نام پلت فرم یا ناشر. بعنوان مثال، اگر کسی کاری را با صدای یک گوینده خاص گوش دهد و کیفیت تولید هم استاندارد و مناسب بوده باشد، معمولا برای دفعات بعدی مستقیماً نام آن گوینده را جست وجو می کند.
کمتر پیش می آید که دنبال نام ناشر یا پلت فرم بگردند یا این که جدید ترین محصولات یک ناشر را بررسی نمایند. این مساله حتی در مواردی که کتاب هایی جدید منتشر می شوند هم دیده شده است. اگر در توضیحات ذکر نشود که گوینده چه کسی است و فقط نام او روی کاور باشد، یافتن کتاب از راه جست وجوی ساده برای مخاطبان دشوار خواهد بود، چونکه با متن قابل جست وجو مواجه نمی باشند. به همین دلیل، مخاطب اغلب نام گوینده را جست وجو می کند و نه جزییات دیگر. بنابراین، می توان اظهار داشت که گوینده و کیفیت تولید در اولویت هستند و نقش اصلی در جذب مخاطب دارند، نه صرفا ناشر یا نوع پلت فرم.
چه نوع کتاب هایی بیشتر شنیده می شوند: آثار داستانی، انگیزشی، تاریخی یا کودک و نوجوان؟
آماری که در دسترس ماست و باتوجه به کتاب هایی که خودمان ساخته ایم و همین طور با صحبت هایی که با ناشران دیگر داشته ایم، نشان میدهد که گاهی اوقات داستان کوتاه نسبت به رمان طرفداران بیشتری دارد. ژانرهای پلیسی-جنایی هم از محبوبیت زیادی برخوردار می باشند. همین طور در حوزه کودک و نوجوان هم وضعیت نسبتاً بهبود پیدا کرده است. به نظر می آید خانواده ها به یک درک فکری رسیده اند که برای فرزندانشان بیشتر تلاش کنند، مثلا کتاب های صوتی را برایشان فراهم آورند تا گوش دهند. اگر به یاد داشته باشید، قدیم ترها نوار قصه ها بود که گوش می دادیم، اما مدتی این بخش کمرنگ شد و حالا باردیگر توجه ها به آن جلب شده است. در کل، وضعیت کتاب های کودک و نوجوان نسبت به گذشته بهتر شده است.
چقدر امید دارید کتاب صوتی بتواند بخشی از بحران مطالعه در کشور را جبران کند؟
بله، خیلی پیشرفت کرده است. قبلاً افراد زیادی بودند که اصلاً کتاب نمی خواندند، ولی اکنون به لطف کتاب های صوتی دارم می بینم که حتی گوش می کنند. خیلی از مادران هم که فرصت مطالعه نداشتند یا دغدغه ای برای کتاب خواندن نداشتند، حالا از این امکان استفاده می نمایند و کتاب ها را می شنوند. این مساله واقعا عالی است.
به نظر شما چه تغییرات یا حمایت های فرهنگی لازم است تا تولید کتاب صوتی در ایران پایدارتر شود؟
نزدیک به ۲۴ سال است که در این حوزه فعالیت می کنم و تا ۱۲ سال پیش فعالیت مان در چارچوب سی دی بود. حمایتی که وجود ندارد، ما هیچ نوع حمایتی دریافت نکرده ایم. مثلا در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم بحث هایی همچون عرضه مجوز به کتاب های صوتی مطرح بود. بخش کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد بود که این کار باید از جانب آنها صورت گیرد اما بخش موسیقی وزارت خانه با این مساله مخالفت می کرد و می گفت این مساله به آنها مربوط است. علی‌ای‌حال در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک سری مشکلات و سردرگمی وجود دارد که معلوم نیست در نهایت چه شود. همین مسایل سبب شده که هیچ حمایت مشخصی از تولیدکنندگان کتاب های صوتی نباشد.
ما کار را با دغدغه شخصی شروع کردیم و با سرمایه گذاری مالی از جیب خودمان جلو رفتیم. حالا اینکه هزینه ها چه زمانی برمی گردد یا اصلاً برمی گردد یا نه، خدا می داند. اما واقعیت اینست که برای ادامه دادن و تأثیرگذاری واقعی، نیاز به حمایت است.
همان طور که ناشران نسخه های کاغذی یک سری حمایت ها مثل تخصیص کاغذ دریافت می کنند؛ هرچند من اطلاعات کاملی درباره ی نحوه آن ندارم، باید مشابه آن در حوزه کتاب های صوتی هم اتفاق بیفتد. اگر حمایت صورت گیرد و نظم و ساماندهی ایجاد شود، علاوه بر بالا بردن کیفیت، نظارت بیشتری هم روی تولیدات شکل می گیرد. حالا هر کسی می تواند کتاب صوتی تولید و منتشر کند، اما اگر نظارت وجود داشته باشد، کیفیت تولیدات بالاتر می رود.
همچنین نیاز به یک ساختار قانونی می باشد که تولیدکنندگان برای چاپ و توزیع کتاب صوتی نیازمند گرفتن مجوز مشخص باشند، درست همانند ناشران کاغذی. حتی پلت فرم ها هم که مسئولیت توزیع دارند باید نظارت شده باشند تا کیفیت محصولات تضمین شود.
به نظر من شاید بخشی در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد یا جایی مشابه لازم باشد که مخصوص رسیدگی به کتاب های صوتی تشکیل گردد. هم اکنون بخش دیجیتال وزارت ارشاد وجود دارد ولی صرفا محدود به موارد قدیمی مثل اعطای مجوز سی دی ها می شد و عملا کاری برای کتاب های صوتی نمی نماید.
بنابراین نیاز است یک بخش مجزا برای این مساله اختصاص دهند؛ بخشی که تولیدکنندگان کتاب صوتی را سازماندهی کند، برای شان مجوز صادر کند و بر کیفیت تولیدات نظارت داشته باشد. همان طوری که بر نسخه های کاغذی نظارت صورت می گیرد، اینجا هم باید چنین نظارتی اعمال شود. چون هدف ما افزایش سرانه مطالعه در جامعه است و کیفیت پایین تولیدات نتیجه عکس دارد.
اگر کسی کتاب صوتی بی کیفیتی گوش دهد، احتمالا نسبت به بقیه آثار صوتی هم بدبین می شود و دیگر انگیزه ای برای گوش دادن به کتاب های صوتی ندارد. ازاین رو توجه به کیفیت خیلی مهم است تا مردم جذب شوند و تاثیر مثبت ایجاد شود.
برخی اعتقاد دارند کتاب صوتی سبب سطحی شدن مطالعه می شود؛ شما چه پاسخی به این انتقاد دارید؟
با این نظر مخالف هستم، چونکه تبدیل یک کتاب به کتاب صوتی نه فقط سبب سطحی شدن محتوا نمی گردد، بلکه اگر این پروسه با رعایت استانداردها انجام گیرد، می تواند ارزشی فراتر به آن کتاب ببخشد. انتخاب صحیح گوینده، داشتن مهارت موردنیاز برای خوانش درست اثر، استفاده مناسب از افکت ها، موسیقی و رعایت کیفیت فنی و محتوایی همگی اهمیت زیادی دارند. هنگامی که این نکات به درستی اجرا شوند، فضایی ایجاد می شود که نه فقط محتوای کتاب را عمیق تر منتقل می کند، بلکه فهم مخاطب را هم آسان می کند. در حقیقت، اضافه شدن عناصر صوتی و تصویری نظیر لحن گوینده یا موسیقی می تواند به افزایش درک مخاطب نسبت به مبحث کمک نماید و این پروسه نه فقط سطحی نیست، بلکه تجربه ای کامل تر و جذاب تر برای شنونده فراهم می آورد.
آیا برنامه ای برای توسعه محتوای صوتی اختصاصی، مانند سریال صوتی یا داستانهای چندصدایی، دارید؟
ما همین حالا هم چنین مدلی را دنبال می نماییم. مجموعه ای از قصه های کودک و نوجوان را آغاز نموده ایم و درحال تولید آن هستیم. تا حالا نزدیک به ۷۰ عنوان انتشار یافته است. این داستان ها دارای راوی خاص خود هستند و همین طور تعدادی گوینده در نقش شخصیت ها صحبت می کنند، به صورتی که به صورت نمایشی تولید می شوند. علاوه بر این، ما درحال تولید نمایش های رادیویی هم هستیم که البته بحث آنها جداست. اما در چارچوب کتاب صوتی و قصه های کودکانه، این روند چندصدایی استفاده می شود که کمک خیلی زیادی به ایجاد فضاسازی مناسب و درک بهتر داستان ها می کند.
بطور خلاصه، نزدیک به ۲۴ سال است که در این عرصه فعالیت می کنم و تا ۱۲ سال پیش فعالیت مان در قالب سی دی بود. بخش کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد بود که این کار باید از جانب آنها صورت گیرد اما بخش موسیقی وزارت خانه با این مساله مخالفت می کرد و می گفت این مساله به آنها مربوط است. تا حالا نزدیک به ۷۰ عنوان انتشار یافته است.
منبع: لباس دونی
این مطلب لباسدونی را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب