انجمن هایی كه در نبود قانون، مهره سیاسی جابه جا می كنند
لباس دونی: مسئول دفتر میراث جهانی و امور بین الملل اداره كل میراث فرهنگی استان سمنان می گوید: متاسفانه تعریف درستی از وظایف، حدود اختیارات یا خط مشی هدف مندی برای سازمان های مردم نهاد از بدو تصویب و ابلاغ قوانین مترتب بر تأسیس این نهادها در كشور تهیه و ارائه نشده است.
هانی رستگاران - مسئول دفتر میراث جهانی و امور بین الملل اداره كل میراث فرهنگی استان سمنان - در گفت وگو با ایسنا رسالت اصلی سازمان های مردم نهاد را «دوگانه خدمت به عامه وسیاست گذاری كلان» می داند و می افزاید: به سبب نبود تعریف درست از اختیارات این نهادها در كشور، هر نوع حركت و اقدامی از طرف این نهادها امكان دارد تبعات مثبت یا عواقب سوء و كاهش اعتماد عمومی و اجتماعی را به همراه داشته باشد.
سازمان های مردم نهاد چطور شكل گرفتند؟
وی وظیفه ی سازمان های غیرانتفاعی، غیردولتی یا همان NGO ها را بر طبق تعاریف بین المللی و جهانی كمك، احداث انگیزش، اتحاد، هم افزایی میان بخشی و واسط مردم و قوای حاكمه در جامعه می داند و ادامه می دهد: در واقع اساس شكل گیری قوانین ساختاری سازمان های مردم نهاد در در سال ۱۹۴۵ میلادی و سپس جنگ جهانی دوم در چارچوب ماده ۷۱ اصل دهم از منشور سازمان ملل متحد مطرح و به شكل منسجم به اجرا در آمده است، ولی می توان تأسیس صلیب سرخ جهانی در سال ۱۸۶۳ میلادی را بعنوان اولین سازمان غیردولتی كه خدمات عام المنفعه را در ابعاد گسترده به مردم كشورهای دنیا نمایش می داد، بیان كرد.
او می افزاید: برآوردها نشان داده است كه امروزه در دنیا بالغ بر ۱۰ میلیون سازمان و تشكل مردم نهاد وجود دارد كه هر یك در حوزه فعالیت های تخصصی تعریف شده در اساسنامه تشكل، مبادرت به انجام وظایف و اهداف عالیه سازمانی خود كرده و در امور مختلف با نهادها و بخش های دولتی همكاری می كنند.
وی هندوستان را بعنوان پرجمعیت ترین كشور دنیا با دو میلیون سازمان مردم نهاد ثبت شده، پر تعدادترین نهادهای غیردولتی در زمینه های مختلف و متنوع فعالیت و نمایش خدمت به مردم معرفی می كند و می گوید: سازمان ملل متحد هر سال تقویم فعالیت های عمده نهادهای غیردولتی و خط مشی هدف گذاری اقدامات در راه تحرك و توسعه فرابخشی در كشورها منتشر نموده و بعنوان یك سند بالادستی، جلساتی را به منظور هماهنگی و پایش میزان پیشبرد اهداف تعریف شده برگزار می نماید.
رستگاران با بیان این كه ایران در سال ۱۳۸۴ برای اولین بار قانون تأسیس تشكل های مردم نهاد را تصویب كرد، اضافه می كند: مرجع صدور و نظارت بر سازمان های مردم نهاد وزارت كشور تعیین شد و تا كنون باز بیشتر از ۱۵ هزار سازمان مردم نهاد یا به اختصار «سَمَن» به وجود آمده است.
چالش هایی كه سازمان های مردم نهاد با آنها مواجهند
وی اولین و مهم ترین سازمان های مردم نهاد برمبنای اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی در ایران را هلال احمر، كمیته امداد حضرت امام خمینی (ره)، بنیاد ۱۵ خرداد، بنیاد مسكن انقلاب اسلامی و برخی دیگر از نهادها می داند و ادامه می دهد: بعدها با گسترش حیطه فعالیت های سازمانی ضرورتاً و به اقتضای زمان تغییر ماهیت داده و بنا به شرایط با بهره مندی از اعتبارات دولتی، بخشی از نیازهای جامعه را در حوزه های گوناگون مرتفع كردند.
او با تاكید بر این كه از زمان آغاز تأسیس سازمان های مردم نهاد تا كنون، چالش های فراوانی در گستره ی فعالیت و نحوه مداخله این سازمان ها در امور ثبت شده در اساسنامه و اهداف تعریف شده برای سازمان وجود داشته است، بیان می كند: اهمیت این سازمان ها به حدی است كه حتی در بعضی كشورها، وزارتخانه ها و نهادهای متولی دولتی جای خودرا صرفاً به این گروه ها و تشكل ها داده و اساساً دولت ها از ظرفیت اعضای آنها در پیشبرد اهداف خود استفاده و بهره گیری می كنند.
فرانسه و یونان چطور از آثار تاریخی خود حفاظت می كنند؟
رستگاران ادامه می دهد: در فرانسه و یونان، با وجود وجود وزارت متولی امور فرهنگی، هنری و حفاظت از آثار تاریخی كه به صورت مجزا با نام وزارت فرهنگ فعالیت می كند، عموماً اعتباری به حوزه مرمت و احیاء بناها و آثار تاریخی كشور تخصیص نیافته و اعتبارات صرفاً از مجامع بین المللی مانند یونسكو برای حفاظت از آثار تاریخی ثبت شده در لیست میراث جهانی جذب و هزینه میگردد.
او با تاكید بر این كه نهادهای غیردولتی با مشاركتِ بخش دولتی و تحت نظارت عالیه حاكمیت، هر اقدامی كه برای صیانت از مواریث تاریخی و اجتماعی نیاز باشد، انجام می دهند و عملاً مجری چشم انداز و برنامه های سالانه دولت در زمینه های فرهنگی و هنری هستند، می گوید: این قبیل فعالیت ها با منطق زوایای اجتماعی حراست از میراث فرهنگی كشورها باز هم خوانی دارد و اساس فكری آن با عنایت به علاقه و حس ذاتی اجزای جامعه نسبت به مواریث مادی و معنوی گذشته گان خود در این قاعده معنا پیدا می كند.
ایران تعریف درستی از وظایف سازمان های مردم نهاد ارائه نداده
مسئول دفتر میراث جهانی و امور بین الملل اداره كل میراث فرهنگی استان سمنان با تاكید بر این كه متاسفانه در ایران تا كنون تعریف درستی از وظایف، حدود اختیارات یا خط مشی هدف مندی برای سازمان های مردم نهاد از بدو تصویب و ابلاغ قوانین مترتب بر تأسیس این نهادها تهیه و نمایش نشده است، می افزاید: بنا بر این هر نوع حركت و اقدامی از طرف این نهادها امكان دارد تبعات مثبت یا عواقب سوء و كاهش اعتماد عمومی و اجتماعی را به همراه داشته باشد.
او اظهار می كند: این آزمون یك دفعه در جهان سپس جنگ جهانی دوم برگزار گردید كه با تشكیل تعداد زیادی از سازمان های غیردولتی، كمك زیادی به حل مشكلات و معضلات كه مردم در نواحی مختلف اروپا مانند مسایل بهداشتی، خوراك، خدمات اجتماعی، رفاهی، آموزشی و توسعه فرهنگی كردند، اما پس از چندی با وجود خلاء های قانونی و فقدان تعاریف شفاف و روشن از میزان مداخله و سطوح تصمیم گیری در احداث فرآیندها و تفكر سازمانی كه لازمه تحقق اهداف عالی در بهره مندی مردم از همه ظرفیت های كشورهاست، دشواری های متعددی برای دولت ها و نهادهای تصمیم ساز و مجری به وجود آمد.
وی این وضعیت را در نهایت منجر به وضع قوانین نظارتی، رفع مداخلات صورت گرفته، هم اندیشی به منظور ترمیم لطمه های به وجود آمده و در نتیجه رفتارهای نامتعارف و بعضاً خودسرانه اعضای هسته های مركزی این نهادها و احداث چارچوب نظری نحوه مدیریت مجموعه های مشابه در آینده می داند و ادامه می دهد: بدین سبب می توان با بهره گیری از تجربیات و درك مفاهیم موجود از بروز بسیاری چالش های جدی در آینده كه كم و بیشتر از سطح جامعه مشهود است، جلوگیری كرد.
بروز تداخل در رویكردها نظریه و عملكردی نتیجه فقدان مفاهیم سمن ها
مسئول دفتر میراث جهانی و امور بین الملل اداره كل میراث فرهنگی سمنان، حفظ و صیانت از مواریث مادی و ناملموس كشور را یكی از اساسی ترین اركان در حوزه فرهنگ می داند كه تشكل های مردم نهاد می توانند به صورت ویژه و با حساسیت بالایی به آن بپردازند، مشاركت مردم در این كار را دور از ذهن و غیر قابل تحقق نمی داند و می گوید: در سال های گذشته تعداد تشكل ها، انجمن ها و سازمان های مردم نهاد حامی و حافظ میراث فرهنگی در كشور رو به افزایش است كه این اتفاق محصول دو رویكرد سازنده سازمان متولی، یعنی سازمان میراث فرهنگی، از یك سو در نقش معرف و پشتیبان عملكرد انجمن های مردمی و از طرف دیگر خواست جامعه در سطح وسیع و ملی است كه موجب تغییر ذائقه و منش مردم در درك ضرورت حفاظت و پاسداشت از تاریخ و فرهنگ كهن و بی همتا این مرز و بوم در دنیا شده است.
رستگاران اظهار می كند: با این وجود همزمان با افزایش تعداد این دست نهادها، دوگانگی در سیاست ها و استراتژی های اجرایی، فقدان مفاهیم و تاثیرات درونی و برونی آن بر اهداف و شكل گیری هسته های جانبی تصمیم گیر و ذی نفوذ در ساختارهای حاكمیتی رنگ جدیدی به خود گرفته كه امروزه شاهد بروز برخی تداخلات در رویكردهای نظریه و عملكردی هستیم.
او با بیان این كه تشكل های فعال و پویا با بهره مندی از مشاركت و همكاری های مردمی در مقیاس محله و شهر، همیشه اهتمام در احداث انسجام و یكپارچگی بین مردم در تقویت محرك های فرهنگی و اقتصادی وابسته به صنایع گردشگری دارند كه نقش به سزایی در ارتقای سطوح اقتصادی و مالی خانواده ها ایفا می كند، اظهار می كند: نمونه های آن كم نیست كه انجمن ها حتی با تملك خانه های تاریخی، مرمت، ساماندهی و رساندن به مرحله احیاء و بهره برداری، شرایط و زمینه مشاركت تورگردانان، راهنمایان تورهای گردشگری، اصحاب فرهنگ و هنر، دانشجویان و علاقه مندان به مواریث اصیل و منحصر به فرد كشور را برای پیشبرد اهداف سازمان های متولی و مدیریت شهری احداث می كنند كه نمونه های پر رنگ آن در شهر دامغان، خواست گاه تاریخ، فرهنگ و هنر كشور اتفاق افتاده است.
انجمن هایی كه پا را فراتر گذاشته و به دنبال تغییر مسئول اند
وی دیدگاه ارشادی و تفكر پیشرو در یك شهر تاریخی و انجمن های مردم نهادی با اهداف مشابه را به دنبال همراهی بخش كثیری از مردم فرهنگی و قشر خردمند شهر می داند كه مشی دیگری را در سطوح مدیریتی دنبال می كنند و ادامه می دهد: آنها پا را فراتر از وظایف ذاتی خود گذاشته و در راه تعیین و جابه جایی مدیران و مسئولان شهر كه قاعدتاً مولفه های فراوانی در آن دخیل است، بدون بررسی عواقب و تاثیرات منفی احداث حس نا امیدی در جامعه، درست خلاف جهت اهدافِ سازمانی یك تشكل مردم نهاد قدم بر می دارند.
او تاكید می كند: این رویكرد نه تنها لطمه های جدی و بعضاً جبران ناپذیری را به بدنه و ساختار اجتماع فرهنگی وارد می كند، بلكه دیدگاه عامه را در قبال فعالیت های عمدتاً مثبت انجمن ها در سطح جامعه گرفتار خلل و خدشه جدی خواهدنمود.
رسالتی كه حاشیه را بر متن ترجیح می دهد
وی ادامه می دهد: بی گمان وظیفه یك مجموعه فرهنگی كه به مقصود همیاری و كمك به سازمان های دولتی در تبیین و احداث انگیزه در میان افراد مختلف ساكن در اقصی نقاط كشور شناخته می شود، نه آن كه سیاست گذاری كلان، فشار برای انجام برخی انتصابات، تحریك و تهییج روحیه قومی و قبیله ای، احداث نگرش سوء در طبقات گوناگون جامعه شامل افراد بومی و غیر بومی ساكن در نقاط مختلف كشور كه صاحبان اصلی كشور به شمار می روند، خودی و غیر خودی پنداشتن مردم، برقراری ارتباط نامعقول و پیشبرد اهداف با نادیده گرفتن ضوابط و مقررات جاری در خیلی از امور و درگیری با سایر گروه ها، نهادها و حتی مسئولان دستگاه های متولی با انتصاب بهتان های ناروا و غیرمنطقی را در خط مشی فعالیت های خود قرار داده و نه تنها از رسالت اصلی دور مانده بلكه حاشیه را بر متن به جهت كسب برخی امتیازات و معرفی بعنوان یك مُهره سیاسی، ترجیح دهد.
مسئول دفتر میراث جهانی و امور بین الملل اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان با تاكید بر احساسِ لزوم تدوین قوانین و طرحی نو در نظارت و پایش گروه ها و تشكل ها سپس تأسیس آنها، ادامه می دهد: فقدان مقرراتی با سوژه بررسی عملكرد سازمان های مردم نهاد و مسئولان هسته تشكیل دهنده آنها سپس تأسیس و در حین دوران فعالیت، یكی از علل بروز حوادث و رخدادهای منفی مطرح گردیده است كه باید فكری سریع برای آن كرد تا از بروز خیلی از لطمه های پیشرو جلوگیری شود.
رستگاران اظهار می كند: شاید زمان آن رسیده كه لطمه شناسی دقیق و موشكافانه ای در پیوند با عملكردها و رویكردهای این سازمان ها از بدو تصویب قوانین مترتب بر تأسیس سَمَن ها صورت گرفته و برمبنای خروجی بررسی ها، تصمیم صحیحی در امتداد بهبود و اعتلای كاركرد این نهادهای اجتماعی گرفته شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب