پرونده قاچاق فیلم؛ راهكار جدید ستاد صیانت از آثار سینمایی و سمعی و بصری
قاچاق فیلم توپ در زمین چه كسی است؟
به گزارش لباس دونی باردیگر، در ایام اخیر بحث قاچاق فیلم و سرقت آثار سینمایی مطرح گردیده است، اما سازندگان و تهیه كنندگان از یك سو و نهادهای مسوولی همچون كمیته بازنگری از جانب دیگر خویش را از این ماجرا مبرا دانسته و هر یك توپ تقصیر را به زمین دیگری شوت می كند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بعد از فروش غیرقانونی و تكثیر نسخه های قاچاق فیلم های «رحمان ۱۴۰۰» و «متری شیش و نیم»، بار دیگر زمزمه ها و حواشی قاچاق فیلم در حالی بر سر زبان ها افتاد كه این مورد مدتی بود كه به نظر تمام شده می رسید. باآنكه شیوه امحای سی. دی. های غیرمجاز به علت تغییر شكل فناوری و شیوه های نوین قاچاق، دیگر همانند قبل باب نیست و این مورد بیشتر به فضای دیجیتال و مجازی منتقل شده و عمده نظارت ها در آن وادی صورت می پذیرد و اقدامات موثری هم در مدت اخیر از جانب نهادهای مسوول در این زمینه صورت گرفته است (همچون فیلتر و بسته شدن سایت هایی كه فیلم های قانونی را كه هنوز مجوز نمایش خانگی دارند، برای دانلود مجانی می گذارند) اما مسئله قاچاق فیلم همچنان به صورت مسئله ای حل نشده كه هرازچندگاهی صدای اهالی هنر را درمی آورد و ارشاد و نهادهای مسوول را به چالش می كشد، به قوت خود باقی است.
در تازه ترین اظهارنظرها بعد از حواشی مذكور «سیدمحمدمهدی طباطبایی نژاد»، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، در گفتگو با خبرگزاری ها اعلام نموده بود كه راهكار جدیدی از جانب سازمان تحت امرش اعمال شده است كه به ساماندهی وضعیت مقابله با قاچاق فیلم یاری می رساند. موضوعی كه شاید بتواند وضعیت نابسامان توزیع و پخش فیلم به صورت غیررسمی را سامان بخشد.
آنچه در ادامه می آید گفت وگوی پژوهشگر ایرنا با طباطبایی نژاد و در باب شفاف سازی این رویكرد جدید از جانب ستاد صیانت از آثار سینمایی و سمعی و بصری است.
طباطبایی نژاد در ابتدا و در توضیح این مورد بیان داشت: به تبع نوع عرضه ای كه در بازار به وجود آمده، نوع صیانت هم تغییر كرده است؛ یك زمانی ما با فرستادن كارشناس و مامور به فضاهایی كه تكثیر دی. وی. دی انجام می شد، مبادرت به جمع آوری آنها می كردیم؛ اما امروز بخش عمده ای از عرضه، در فضاهای مجازی اتفاق می افتد و قاچاق هم به این طریق رخ می دهد. بخش حداقلی یا ناچیزترین بخش در فضای فیزیكال رخ می دهد اما عمده نگرانی در باب قاچاق محصولات فرهنگی ما حالا عرضه و عرضه فیلم در فضای مجازی است. امروز همكاری جدی تر ما با پلیس فتا، نیروی انتظامی و مخابرات و مجموعه هایی است كه بتوانند این گونه مراكز را كنترل كنند و این در كنار مسوولیتی است كه از قبل داشته ایم (نه این كه آنرا كنار بگذاریم بلكه نوع مراقبت تغییر كرده است)؛ خیلی فیلم ها امكان دارد از روی پرده ضبط شده باشند، كما این كه بعضی از این اتفاق ها افتاد و مثلا سكانسی یا كل فیلم را از روی پرده فیلمبرداری كرده بودند كه خیلی از این فیلم ها به علت ری. سی. پی شان امكان ردیابی دارند و این كه ما متوجه می شویم كه از كدام سینما یا از كدام نسخه این كپی برداشته یا تصویر گرفته شده است.
معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی تصریح كرد: تغییری كه عرض كرده بودم، تغییر تكنولوژیكی بود كه اساسا در فضای عرضه رخ داده است و ما باید نوع مراقبت هایمان به این سمت برود كه بتوانیم با مراقبت های فنی و حرفه ای تر در مقابل قاچاق محصولات سینمایی و سمعی و بصری اقدام نماییم. البته خود این فضای تكنولوژیك و گستردگی ای كه در كوتاه ترین زمان می تواند اتفاق بیفتد (تكثیر بسیار گسترده ای كه در فضاهایی چون تلگرام و واتس آپ و سایت ها و وبگاه ها و جاهای مختلف رخ می دهد) كار را دشوار می سازد. مجموعه اداره صیانت و بنده بعنوان دبیر آن مجموعه، تلاش می نماییم تا هم در تهران و هم در استان ها و ارتباطی كه با تمام مدیران كل استان ها داریم به لحاظ فیزیكال و نوع عرضه در كل كشور، این مورد را مراقبت و مدیریت كنیم؛ از طرفی با حضور قوه قضاییه، نیروی انتظامی و پلیس فتا امكان ردیابی و پیگیری و مراقبت از فضای عرضه در گستره فضای مجازی را هم بتوانیم كنترل نماییم. البته شرایط فضای مجازی شرایطی بسیار سریع و دشوار است و فیلم امكان دارد به سرعت تكثیر و توزیع شود و در اختیار دیگران قرار بگیرد ولی از سوی دیگر عكس العمل بموقع ما می تواند حداقل مراقبت جدی تری كرده و از حادثه قاچاق به صورت منطقی تری جلوگیری كند.
ایرنا: موضوعاتی كه بدان اشاره فرمودید موضوعاتی جدید نیستند، می خواهم بدانم اقدام جدیدی كه از آن نام برده اید، چه بوده است؟
«همكاری جدی تر» ما كار جدید ما است؛ خلق تازه ای نكرده ایم. اینها واقعیت هایی است كه وجود دارد و ما هم مانند هركسی دیگری با این واقعیت ها مواجه هستیم. ارتباط و سرعت العملی كه بین اداره كل صیانت و مجموعه مخابرات و پلیس فتا رخ می دهد برای پیشگیری از تكثیر آثار در فضای مجازی است و این اتفاقی بوده كه رخ داده است.
ایرنا: این همكاری جدی تر، تابحال مصداقی هم داشته است؟
نمی توانم عنوان فیلم را بگویم چون خود این مورد برای آن فیلم بازتاب دارد؛ ولی بله مصداق داشته است و ما فیلمی را پیش از این كه منتشر شود از راه ارتباط مستقیم (حتی نگذاشتیم به فضای اداری هم برسد) یعنی به صورت تماس تلفنی فوری با پلیس فتا و بستن سایت، متوقف كردیم. اگر این ارتباط نبود شاید یكی دو فیلم دیگر هم در فضای مجازی انتشار یافته بودند.
مهمترین راهكارها در بحث فیزیكی این است كه خود فیلمساز بیشترین حد مراقبت را از فیلمش انجام دهد. امروز فیلم «رحمان ۱۴۰۰» نسخه اورجینالش به بازار آمده، درحالی كه نسخه اورجینال در اختیار ما نبوده است، یعنی اساسا كسی در اختیار ندارند یا در مورد فیلم «رستاخیز» نسخه اورجینال انتشار یافته است، یعنی نسخه ای كه در اختیار ما و جایی نیست.
ایرنا: نسخه اورجینال «رحمان ۱۴۰۰» منظور همان نسخه ای است كه دیالوگ ها و سكانس های سانسور شده را در خود دارد؟
نه نسخه كامل فیلم؛ یعنی نسخه ای كه در اختیار تهیه كننده بوده است. تهیه كننده و پخش كننده باید مراقب فیلم باشند و اگر این را در جایی عرضه می كنند كه بدون هیچ كد و امكان رهگیری است، حتما خودشان در لحظه بازنگری حضور داشته باشند. فرض كنید تهیه كننده اعلام می كند كه نسخه ای را برای بازنگری به صدا و سیما داده است اما صدا وسیما امكانی برای نگهداشتن فیلم ندارد و به فیلمساز می گوید بیا اینجا و بازنگری می كند و بلافاصله به فیلمساز برمی گرداند و فیلمساز می تواند فیلمش را پس بگیرد؛ یعنی نخستین مراقبت در این ماجرا خود فیلمساز و كسی است كه فیلم در اختیار او است و ما بعد از این مرحله، اگر اتفاقی بیافتد، می توانیم اقدام نماییم كه اقداماتمان هم كاملا معین است: در فضای فیزیكال، برخورد قضایی جمع آوری نسخه ها و برخورد نیروی انتظامی با توزیع كنندگان است. اما بحث فیزیكال مانند قدیم موضوعیت ندارد چونكه اگر فیلمی در بهترین شرایط ممكن به صورت فیزیكال قاچاق شود، كمتر از صدهزار نسخه منتشر می شود ولی همین فیلم وقتی به فضای دیجیتال و مجازی می آید امكان دارد در كمتر ساعتی، فقط این مقدار و حتی بیشتر از این، دانلود شود. شیوه ما باید تغییر می كرد كه تغییر كرده است.
ایرنا: منظور از تغییر این است كه روند همكاری با نهادهای دیگر را سرعت داده اید؟
مگر كار دیگری را امكان دارد كه بتوانیم انجام دهیم؟ بله همین است و ما امكان كار دیگری را نداریم. مانند این است كه فیلمی در اختیار شما قرار گرفته و در تلگرام بارگذاری كرده اید و ما بعنوان ارشاد، چه كار می توانیم بكنیم؟ غیر از این است كه با همكاری پلیس فتا بتوانیم كاری بكنیم؟
ایرنا: مگر نسخه اورجینال برای بازنگری فرستاده نمی شود؟
نه ما نسخه را بدون درج بازنگری قبول نمی نماییم. حتی اگر نسخه درج «بازبینی» هم داشته باشد امكان دارد مربوط به ما نباشد. امكان دارد از یك فایل ده كپی گرفته شده باشد.
ایرنا: یكی از اتهاماتی كه به شما بعنوان نهاد مسوول بازنگری زده شده، بحثی بوده است كه می گویند فیلم های قاچاق از بازنگری بیرون آمده است.
این هم یك افترا بلاوجه است؛ به این جهت كه وقتی در سیستم شما فایلی تعریف می شود و آنرا یك كپی به نام بازنگری ارشاد می كشید این امكان وجود دارد كه ده كپی با همین نام كشیده شده باشد.
ایرنا: به جز رحمان ۱۴۰۰، منطقی نیست كه فیلمساز به خودش صدمه برساند.
فیلمساز باید خودش مواظب باشد كه اثرش سرقت نشود. این سرقت هم مانند سایر سرقت ها است. مثلا سرقت ماشین و نخستین جمله به كسی كه ماشینش را دزدیده اند این است كه خودش باید قفل فرمان بزند.
ایرنا: فیلمی مانند «رحمان۱۴۰۰» به علت حواشی متعددش برخی را مجاب كرد كه خود سازندگان را به انتشار فیلمشان بعنوان حربه ای برای گرفتن مجوز نمایش خانگی از ارشاد قانع كند، اما این حرف را نمی توان در باب همه آثار زد و چنین نتیجه ای گرفت؛ از سویی آقای ساداتیان (تهیه كننده فیلم متری شیش و نیم) شما را مقصر سرقت آثارشان می دانند و از جانب دیگر هم شما می گویید كه خودشان باید مراقب اثرشان باشند. اینجا به نظر می آید كه نوعی از سردرگمی پیش می آید كه معلوم نیست چه كسی باید پاسخگو باشد و یا حق با چه كسی است.
این یك ادعا است و به صرف اینكه فیلمی چون بازنگری ارشاد خورده به ارشاد تهمت بزند، سند نیست. «رحمان ۱۴۰۰» یا «رستاخیز» نمی توانند چنین ادعایی كنند چون اینها در اختیار ما نبوده است، اما در مورد آن فیلم كه ادعای تقصیر به ارشاد دارد باید گفت این یك فایل است كه می تواند با همین عنوان بازنگری صد كپی داشته باشد و به صرف ادعا كه حرف پذیرفتنی نیست و این كه من بعنوان فیلمساز چنین ادعایی كنم، كفایت نمی نماید. ضمن این كه ارشاد روزی ده ها فیلم را در اختیار دارد و هر روز در حال بازنگری است. هر روز فیلم اینجا می آید و همكارانی كه اینجا كار می كنند سال ها است كه كارشان این است و در نهایتِ مراقبت این كار را انجام می دهند. این مورد احتیاج به بررسی و اثبات دارد و به صرف حرف، این یك ادعای واهی و به نظرم طرح آن در فضای عمومی و اجتماعی مصداق نشر اكاذیب است؛ چون تا اتهامی اثبات نشود، اجازه عنوان ندارید و باید به مراجع قضایی برود. بنابراین خود ما نسبت به ادعای دوستان شاكی شدیم كه بررسی شود و اگر واقعا این اتفاق در ارشاد افتاده است پیدا شود و اگر نشده، دوستانی كه افترا مطرح می كنند چه بسا كسی كه فایل در اختیارش بوده است همین كپی را بعنوان ارشاد كشیده باشد. ضمن این كه این امر متداولی شده است كه وقتی دوستان می خواهند فیلم را برای بازنگری به جای دیگری هم بدهند، می نویسند «ویژه بازنگری ارشاد»؛ انگار كه این عنوان ارشاد اجبار است، در صورتیكه نباید اینگونه باشد و فیلم وقتی جای دیگری جز ارشاد می رود، نباید این عنوان را داشته باشد.
واقعیت این است كه سرقت و قاچاق محصولات فرهنگی وجود داشته و دارد و ما هم بعنوان مسوول، تمام تلاشمان را می نماییم كه این اتفاق نیفتد. به علت این كه اداره كل صیانت و ارشاد، خودش را مسوول مقابله با قاچاق و مراقبت از فضای عرضه محصولات می داند، اما این موضوعی چند وجهی و چندضعلی است كه خود دوستان فیلمساز هم یك ضلع مهم هستند. ما هم كار خودمان را می نماییم مثلا به همه سینماها دستور داده ایم كه به شدت مواظب فیلمبرداری بینندگان از فیلم باشند، باآنكه این كار (قاچاق فیلم با ضبط از روی پرده) شیوه جواب گرفته ای نبوده است.
ایرنا: بحث قاچاق در فضای مجازی از جانب شما چطور رصد می شود؟ از كجا متوجه این مورد می شوید؟
هم به صورت موردی است و هم دوستان نیروی انتظامی به ما اطلاع می دهند.
ایرنا: پس این امر جدیدی كه فرمودید دقیقا چگونه محقق می شود؟
قبلا تمركز ما بر جمع آوری نسخه های فیزیكی و سی. دی. ها بود، اما عمده فعالیت امروز ما در فضای مجازی و با همكاری نزدیكتر پلیس فتا و مراجع قضایی است و این مسیر را جدی تر دنبال می نماییم. اداره كل صیانت یك تفاهم نامه با تمام مراكز استانها دارد و شورای صیانت در همه استان ها داریم كه اعضای شورای صیانت عبارتند از نماینده اطلاعات شهر، نماینده ناجا، نماینده قوه قضاییه و.. و كار روی فضای دیجیتال متمركز است.
ایرنا: چطور دقیق تر و بیشتر شده است؟
ما، نیروری انتظامی و قوه قضاییه این بخش از فعالیتمان را هم به لحاظ سرعت و تمركز افزایش داده ایم و بر این حوزه متمركز شده ایم. حوزه قبلمان را داریم و بیشتر روی فضای دیجیتال تمركز كرده ایم.
ایرنا: با افراد بیشتر؟
نه با تمركز بیشتر. مجموعه ای بعنوان مجموعه بازنگری، اینجا در اداره كل عرضه و نمایش كه فیلم ها بازنگری می شوند و دوستان ما در پلیس فتا، نیروی انتظامی و قوه قضایی مجموعه ای هستند كه همكاری می كنند، ضمن این كه مجموعه بازبین های ما دائما در حال پیگیری هستند و خبرها را جمع آوری می كنند و از این لحاظ خیلی فعال شده اند.
سخن آخر
در نهایت چنانچه بیان شد به نظر می آید كه نوعی از سردرگمی در روند پیگیری و جریان قاچاق آثار سینمایی و تصویری از جانب نهادهای مسوول، سازندگان آثار و متولیان امر وجود دارد كه نمی گذارد تا جریان سوءاستفاده های سودجویان و كسانی كه به جریان هنری و تولید آثار لطمه می زنند، كاملا منقطع و حذف شوند. البته كه در تمام دنیا این مورد قابل حذف همیشگی نیست و به موازات پیشرفت های فناوری، همواره امكان و راهی برای سوءاستفاده وجود دارد، اما جوامع و نهادها بسته به نظم و پاینبندی های حقوقی خویش، امكان مبارزه و مقابله با مشكلات این چنینی را دارند. مسئله ای كه در كشور ما به علت نبود قانون حق انتشار یا در اصطلاح كپی رایت، مشكلات عدیده ای را حتی برای متولی اصلی این داستان یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوجود آورده است؛ بر این مورد بیفزاییم تنها متولی امر نبودن ارشاد به لحاظ عملی و دخالت سایر نهادها و موضع گیری هایی را كه می توانند فراتر از اختیارات حقیقی و حقوقی وزارت ارشاد اعمال نظر كرده و جریان منظم یك فیلم را مغشوش سازند.
حال و با عنایت به همه این مسائل باید به انتظار نشست و به محك زمان رویكرد و راهكار جدید سازمان سینمایی در مقابله با قاچاق آثار سینمایی را موورد قضاوت و ارزیابی قرار داد؛ نگاهی كه تلاش خویش را بر یك همكاری چندجانبه توام با سرعت بخشی بین نهادی قرار داده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب