چرا باید علوم انسانی را دانش بنیان کرد؟
لباس دونی: دانش بنیان کردن علوم انسانی با راه اندازی شرکت های تخصصی ضمن ایجاد اشتغال گسترده برای فارغ التحصیلان جوان رشته های مرتبط، به حل مشکلات و مسائل جامعه نیز کمک می نماید، با این وجود مسیر مذکور که تازه در کشور شروع شده چندان بدون مشکل هم نیست و نیاز به سیاستگذاری دارد.
به گزارش خبرنگار اندیشه ایرنا، هم اکنون حدودا ۵۰ درصد دانشجویان کشور محصل یکی از رشته های زیر مجموعه علوم انسانی هستند. از نکات جالب توجه این که خیلی از دانشجویان پس از تحصیل در یکی از رشته های دانشگاهی زیر مجموعه علوم تجربی و ریاضی برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر تغییر رشته می دهند و در علوم انسانی تحصیل شان را به انتها می برند.
این در حالی است که از گذشته های دور بر اثر تفکری که از فضای محدود اشتغالزایی و ابهام در آینده شغلی برای رشته های علوم انسانی به مرور شکل گرفته بود خانواده ها با تحصیل فرزندان خود در رشته علوم انسانی دوران دبیرستان موافق نبودند.
دیدگاه فوق هرچند در گذر زمان تعدیل شد و امروز آمارها این تغییر نگرش را نشان داده است. اما هنوز مشکلات شغلی جوانان تحصیل کرده در رشته های علوم انسانی حل نشده است. دانش بنیان کردن علوم انسانی و راه اندازی شرکت های تخصصی یکی از راه های برون رفت از مشکلاتی است که بر این رشته پایه ای سایه افکنده است.
فارغ التحصیلانی که بیکار می مانند!
ابراز تمایل به راه اندازی مدارس غیر دولتی علوم انسانی یکی از شاخص هایی است که نشان داده است در جامعه ایرانی نسبت به حوزه علوم انسانی یک تغییر نگاه رخ داده است. اما خیلی از فارغ التحصیلان این رشته ها پس از اتمام تحصیل به شکل مطلوب جذب بازار کار مرتبط نمی شوند و یا بیکار می مانند و در نهایت علاقه شان به این رشته ها عمدتاً به شکوفایی در بازار کار ختم نمی گردد.
برخی فارغ التحصیلان رشته های مذکور نهایتاً مشاغلی همچون معلمی، خبرنگاری، کارمند شرکت های فرهنگی را تجربه می کنند و یا در شکل ناامیدانه تری مشاغل آزاد را بر می گزینند و رابطه شان با علوم انسانی فقط در حد مطالعه شخصی مقالات و کتاب هاست. اما این افراد خود در تولید علم برای جامعه بمنظور حل مسائلش نقشی ندارند و هیچگاه فرصت پیدا نمی کنند که مساله ای علمی را حل کنند.
عواقب بی توجهی به علوم انسانی
خلاء حل نشدن مسائل در رابطه با علوم انسانی در جامعه، کم کم در ابعاد دیگری مانند صنعت، اقتصاد، پزشکی و... هم خودرا نشان داده است. چونکه مسائل جامعه به هم پیوسته هستند و یک جامعه برای رشد و تعالی خود نیاز دارد در همه مسائل به راهکار برسد.
به عنوان مثال زمانی برای بخش حمل و نقل درون شهری کلانشهر تهران ضرورت راه اندازی مترو احساس شد. پس از سال ها خطوط مترو افتتاح شد و توسعه پیدا کرد، اما همین مترو که توانسته بار اعظم مشکلات جابه جایی شهروندان را به دوش بکشد محملی برای بروز و ظهور فقر، کودکان کار، سرقت و... هم هست. حال اگر این مسائل اجتماعی بجای خودش حل نشود، ممکنست روزگاری برسد که با وجود سرویس گسترده متروی تهران علاقمندی به استفاده از آن کم و کمتر شود.
به عبارتی می توان گفت بی توجهی به علوم انسانی سبب می شود پیشرفت در زمینه های دیگر اجتماعی به توسعه ملی کشور منجر نشود. چونکه تقویت علوم انسانی و توجه به خیلی از ایده های کاربردی فارغ التحصیلان آن سبب می شود مسائل و مشکلات جامعه درک شوند و برای رفع آنها راهکار پیدا شود.
دو سناریو برای نگاه به علوم انسانی در کشور
برای تقویت علوم انسانی در کشور یک راهکار همان مسیری است که تا حالا پیموده شده، یعنی اساتید دانشگاه در فضایی آکادمیک و به دور از جامعه شان به مطالعه بپردازند و با هدایت پایان نامه های دانشجویی به تولید مقالاتی کمک کنند که در بهترین حالت زینت بخش کتابخانه همان دانشگاه است.
در کنار این مراکز دولتی به شکل موردی تحقیقاتی انجام دهند که لزوما ادامه هم پیدا نمی کند و باتوجه به رخوت سیستم اداری کارها جنبه نمادین دارند. علاوه بر آن بعضی پژوهشگاه های رسمی کشور هم که جیره خوار بودجه های دولتی هستند فقط در یک چهارچوب از پیش تعیین شده فعالیت کنند و علاقه ای به نوآوری نداشته باشند.
یا این که می توان راه جدیدتری طی کرد، به عبارتی طرحی نو در انداخت. آن طرح نو هم چیزی نیست جزء این که شرکت های دانش بنیان در زمینه علوم انسانی ایجاد شود که در آن فارغ التحصیلان نخبه کار کنند و برای مراکز مختلف دولتی، حاکمیتی، بخش خصوصی و... متناسب با نیازشان مسائل را حل کنند و تولید علمی را با ماهیت پویا دنبال کنند.
ماهیت شرکت های دانش بنیان
شرکت های دانش بنیان آن دسته از شرکتها هستند که با استفاده از علم، به ثروت می رسند. این شرکت های دانش بنیان حوزه علوم انسانی اگر راه اندازی و توسعه پیدا کنند مبتنی بر اصول بازار فعالیت می نمایند و در آنها رقابت وجود دارد و مدام خودرا به روز نگه می دارند و بر لبه مرزهای دانش حرکت می کنند.
سنگ بنای ایجاد شرکت های دانش بنیان (حوزه های فنی) به شکل رسمی در سال ۱۳۸۹ گذاشته شد. در آن مقطع مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که اجازه تاسیس شرکت های دانش بنیان به صاحبان ایده های نوآورانه در زمینه های فنی صادر شد. این افراد می توانستند از تسهیلات و حمایت های قانونی استفاده کنند، اما در زمینه علوم انسانی کماکان خلاء وجود داشت تا این که پس از گذشت بیش از یک دهه در خرداد سال قبل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای اجرای مصوبه بخشنامه ارزیابی «شرکت های دانش بنیان نوع ۳» فراخوانی برای ثبت شرکتها و موسسات فعال در زمینه علوم انسانی و اجتماعی را صادر کرد.
این شرکت های دانش بنیان می توانند به ملموس کردن تاثیر علوم انسانی در زندگی مردم نقش آفرینی کنند، ضمن این که برای ایجاد اشتغال گسترده برای فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی می توانند نقش پررنگی داشته باشند.
فضا برای تحول علوم انسانی فراهم شده است
از نگاه سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی این که اجازه تاسیس شرکت های دانش بنیان حوزه علوم انسانی در کشور صادر شده اتفاق مبارکی است. وی در همان مقطع طی دیداری با مدیرعامل صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری گفته بود حوزه های علوم انسانی و اجتماعی در رشته های مختلف مانند مدیریت، حقوق، روانشناسی، علوم شناختی و … باید بیش از پیش مورد توجه صندوق قرار گیرند و برای آنها در طراحی و توسعه کسب وکارهای تخصصی تمهیدات لازم اندیشیده شود و ما شاهد شکل گیری شرکت های دانش بنیان در زمینه های علومی اجتماعی و علوم انسانی باشیم.
از نگاه عبدالله معتمدی، رییس دانشگاه علامه طباطبایی توجه به علوم انسانی اسلامی فراتر از زمان جمهوری اسلامی و مکان ایران بوده است و هیچ زمانی همچون امروز کشور آمادگی تحول در علوم انسانی را نداشته است. موضوعی که با راه اندازی «شرکت های دانش بنیان نوع ۳» می توان اثرات آنرا به شکل ملموس در جامعه احساس کرد.
مشکلات راه اندازی شرکت های دانش بنیان علوم انسانی
با این حال راه اندازی همین شرکت های دانش بنیان خالی از اشکال نیست و همین مجموعه ها نیز با مشکلاتی مواجهند که لازم است برای آن چاره اندیشی صورت گیرد. در این خصوص علی اصغرسعد آبادی رییس مرکز رشد و کارآفرینی دانشگاه شهید بهشتی معتقد می باشد بطور کلی شرکت های دانش بنیان اغلب با پذیرش از سمت صنعت و دیگر نهادها مواجهند. این گزاره را اگر به شرکت های دانش بنیان حوزه علوم انسانی تعمیم بدهیم، مدلول اش این است که آنها نیز به زودی با مشکلات مشابهی روبه رو خواهند شد.
سعدآبادی یک دلیل برای این موردِ پذیرش قرار نگرفتن شرکت های دانش بنیان را حمایت ها و تسهیلاتی می داند که به چنین مجموعه هایی تعلق می گیرد و حساسیت برانگیز می شود.
از نگاه رییس مرکز رشد و کارآفرینی دانشگاه شهید بهشتی محدودیت ها برای «شرکت های دانش بنیان نوع ۳» بیشتر هم هست. وی در این خصوص در گفت وگویی رسانه ای گفته بود در بخش بخشنامه، محصول شرکت های این حوزه باید جزو یک فهرست از پیش تعیین شده باشند؛ این فهرست به علت گستردگی فعالیتهایی که در علوم انسانی انجام می شود، متغیر بوده و این یعنی ممکنست کالا و خدمتی وجود داشته باشد که فهرست برای آن آماده نشده باشد ولی منطقاً بتواند دانش بنیان محسوب شود.
او یکی از محدودیت هایی که شامل حال نوع سوم شرکت های دانش بنیان می شود را برخوردار نبودن از حمایت های جامع مشمول شرکت های نوع اول و دوم می داند.
سعدآبادی با اشاره به اینکه برخوردار نبودن از معافیت های موجود، پوشش های بیمه ای و تسهیلات شرکت در مناقصه همچون موارد تعریف نشده برای «شرکت های دانش بنیان نوع ۳» است، تاکید می کند که آنچه واضح است مغفول ماندن توجه به علوم انسانی در زمینه کسب وکار است. این بی توجهی تا حالا کشور ما را گرفتار مسائلی کرده است که اگر –سیاست گذاران- درصدد برطرف نمودن آن برنیایند، ممکنست لطمه های غیرقابل جبران پیش بیاید.
منبع: لباس دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب