تابویی به اسم خواستگاری دختر از پسر
حلقه ازدواج را در کیک ساده ای که خودش پخته جاساز می کند و بمحض آنکه پسر را می بیند زانو می زند، از وی در مقابل همه خواستگاری می کند و فیلم آنرا هم در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذارد.
به نظر می رسد پدیده خواستگاری دختران از پسران در ایران درحال افزایش است؛ موضوعی که همچنان باب میل خیلی از پسران و دختران نیست با این وجود طرفداران خودش را دارد و بعضی از دختران می گویند «چرا که نه؟ ما هم حق انتخاب داریم.» اما تفاوت نظرها کم نیستند.
«تو جامعه ایرانی مردا حق انتخابو برای خودشون می بینن. منم دوست ندارم یه دختر ازم خواستگاری کنه و اگه همچین اتفاقی هم برام بیفته نه می گم چون خودم دوست دارم انتخاب کنم»، «یعنی چی که دختر از من خواستگاری کنه؟ بطور قطع قبول نمی کنم. این مسخره بازیا چیه؟»، «چرا همیشه پسرا باید حق خواستگاری داشته باشن؟ خب منم دوست دارم وقتی از یکی خوشم اومد شانسمو برای ازدواج امتحان کنم. البته یه بار این کارو کردم و طرف بهم جواب منفی داد»، «منم بعنوان یه دختر دوست ندارم از یه پسر خواستگاری کنم. همین جوری که خودشون پا پیش میذارن فردا تو زندگی کلی عیب و ایراد رومون میذارن وای به حال این که ما بریم ازشون خواستگاری کنیم»، «با توجه به فرهنگی که ما توش زندگی می نماییم به نظرم پسرا جنبه ندارن بهشون ابراز علاقه کنیم». این نظر بعضی از جوانانی است که در سن ازدواجند و نظراتشان را درباره خواستگاری دختر از پسر با ایسنا در بین گذاشتند.
در واقع خواستگاری زن از مرد در جامعه ما نوعی تابوشکنی به حساب می آید. البته این اتفاق پیشینه تاریخی حتی در اسلام هم داشته و نقل شده حضرت خدیجه (س) در ازدواج با پیامبر (ص) پیش قدم شده و پیام فرستاده است. حتی شارع مقدس هم در مورد خواستگاری زن از مرد هیچ منعی وارد نکرده است. با این وجود برخی معتقدند اگر زن در این حوزه پیش قدم شود و مرد به او جواب منفی بدهد امکان دارد از نظر روحی و روانی به زن صدمه وارد شود و تحمل «نه» شنیدن را نداشته باشد.
اکبر محمدی - روانشناس سلامت روان - در این باره معتقد است: «بسیاری با عنایت به پدیده های اجتماعی و نواجتماعی باورشان این است که جامعه ما یک جامعه مدرن شده است اما من بعنوان یک روانشناس نمی توانم این مورد را بپذیرم. جامعه ما بیشتر یک جامعه سنتی است و ما در ظاهر و پوسته آن مدرنیته را می بینیم اما در حقیقت هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. با عنایت به مبنای نظریه انتخاب که در ارتباط با آقای ویلیام گلاسر است هر فردی می تواند دست به انتخاب بزند. منظورم دختر یا پسر نیست بلکه هر فردی بعنوان یک انسان می تواند دست به انتخاب بزند و پس از آن به سادگی می تواند با نتایج انتخاب خودش کنار بیاید. در این صورت سلامت روانی فرد صدمه کمتری می بیند. در این انتخاب بطور قطع بعنوان یک فرد نمی توانیم مسائل فرهنگی خانواده یا جامعه مان را نادیده بگیریم. بخصوص در جامعه سنتی خودمان نمی توانیم باورهای شخصی و همینطور مسائلی که در اجتماع معمول است، کنار بگذاریم. در بعضی موارد می توانیم بعضی مسائل را بعنوان تابو هم حساب نماییم. خط قرمزهایی در جامعه وجود دارد که برای مثال فقط پسرها می توانند خواستگاری کنند و دخترها نمی توانند چون این امر بعنوان یک تابو در جامعه ما پذیرفته شده است و قبح این قضیه را شکاندن جرات و اعتماد به نفس می خواهد که با عنایت به القائات ذهنی که از نظر جنسیتی روی خانم ها انجام شده، اعتماد به نفس آنان را در این حوزه که زنان می توانند شریک آینده خویش را تعیین کنند، پایین آورده است.»
این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد گرمسار با اشاره به اینکه خواستگاری خانم از آقا یا برعکس آن یک قانون نانوشته است، به ایسنا می گوید: «تعیین نشده که کدامیک از دیگری خواستگاری کند اما از سوی دیگر باید این مورد را بپذیریم که چون جامعه ما سنتی است همیشه در مقابل تغییرات مقاومت می کند ازاین رو باید در این حوزه بسترسازی و از نظر فرهنگی در مردم یکسری آمادگی های ذهنی ایجاد شود. به خاطر می آورم چندین سال پیش از سوی سازمان ملل اعلام نمودند که باید ده مهارت زندگی در ایران آموزش داده شود اما گفتند ما خودمان یک پا روانشناس هستیم! دقیقا مثل نگاهی که به روانشناسی وجود دارد. اما آنقدر روی این مورد کار شد که حالا مردم به آسانی می پذیرند که باید مدیریت خشم یا استرس را یاد بگیرند. خواستگاری دختر از پسر هم موضوعی نیست که بگوییم مقرر است برای نخستین بار در جامعه ما اتفاق بیفتد بلکه در خیلی از جوامع بشری همچون چین، هند، بخشی از آفریقا و کشورهای مشترک المنافع هم این امر اتفاق افتاده است و دخترها دست به خواستگاری می زنند چون معتقدند همان معیارهایی که یک پسر در انتخاب دختر در نظر می گیرد، دخترها هم درباره پسرها در نظر می گیرند اما این که بر مبنای سنت های جامعه کدامیک انتخاب می کنند متاسفانه در جامعه ما توسط پسرها صورت می گیرد اما از نظر منِ روانشناس، دخترها هم می توانند دست به انتخاب بزنند. فقط باید در مرحله اول فرهنگ سازی صورت بگیرد و این آگاهی به مردم جامعه داده شود.»
او با اشاره به اینکه نباید اعتماد به نفس دختران را لِه کرد، ادامه می دهد: «الان اگر دختری پا پیش بگذارد و خواستگاری کند، یکسری پاسخ ها و ذهنیت های منفی مردم می تواند مشکلاتی را برای او به وجود بیاورد یا حرف هایی امکان دارد در اینباره مطرح شود که این چه دختری است و در کدام خانواده بزرگ شده است؟ مگر حجب و حیا ندارد که می خواهد آن پسر را شکار کند؟ و از این دست حرف ها... اما مهم این است که این دسته از زنان بتوانند قضاوت های نادرست مردم را حتی از لحاظ روانشناسی، تحریف های شناختی و افکار ناکارآمد دور بریزند. چطور یک پسر به خودش اجازه می دهد برای انتخاب یک خانم تحقیق کند؟ ازاین رو نمی توانیم چنین حقی را از یک خانم سلب نماییم.»
بسیاری معتقدند خواستگاری دختر از پسر، زانوزدن و درخواست ازدواج کردن یک فرهنگ وارداتی و غربی است که دختران ایرانی از آن تقلید کرده اند. با این وجود زنان نامداری در ارتباط با دهه های گذشته وجود داشته اند که برای ازدواج پیش قدم شده و از همسرانشان خواستگاری کرده اند. دکتر محمدی هم اعتقاد دارد در این مساله امکان تقلید از جوامع غربی وجود دارد همان گونه که شبکه های اجتماعی و مجازی، فکر، احساس و حتی دیزاین خانه ما را تحت تأثیر قرار داده اند. اما من فکر می کنم اگر ما در این حوزه میزان آگاهی مردم را با یک نگاه عدالت محور که خانم ها هم می توانند انتخاب کنند، بالا ببریم دیگر چنین موردی تابوشکنی یا خط قرمز نیست. متاسفانه ترس از قضاوت مردم و فرار از آن همیشه وجود داشته است. در رفتاردرمانی روی این مورد تاکید می شود تا وقتی که با ترس مواجه نشویم، همیشه از شرایط یا موقعیت موجود در گریز خواهیم بود. فقط کافی است یک مرتبه با ترس مواجه شویم تا همه چیز فرو بریزد. من معتقدم چنین موردی شدنی است. در جوامع غربی چنین موضوعی مساله ساز نیست تا به آن شاخ و برگ بدهند. در خیلی از کشورهای آسیایی این مورد اتفاق می افتد.»
این روانشناس به تحمل «نه» شنیدن و روبرو شدن با این مورد هم اشاره می کند: «ما باید آستانه تحمل و پذیرش شنیدن جواب منفی را هم داشته باشیم. خیلی بهتر است با تحمل نه شنیدن روبرو شویم تا با پذیرفتن ازدواج با نتایج منفی دیگری روبرو شویم. من معتقدم اگر چنین اتفاقی بیفتد دیگر تروریسم اجتماعی رخ نمی دهد. منظور از تروریسم اجتماعی این است که اگر ازدواجی همراه با شناخت نباشد جایگاه افراد هم به درستی در خانواده ها پذیرفته نمی گردد و امکان دارد مورد بی مهری و بی احترامی قرار بگیرند و افراد در این مرحله لِه شوند و نتوانند خواسته ها و نیازهایشان را به آسانی به یکدیگر منتقل کنند. در نتیجه چون بدون شناخت تصمیم به ازدواج گرفته اند با مشکلات بسیاری روبرو می شوند و همان ماه ها و سالهای اول، طلاق عاطفی صورت می گیرد و در این حوزه گرفتار شکاف می شوند. من به این اتفاق تروریسم اجتماعی می گویم چون یک سیکل معیوب به صورت زنجیره ای ادامه پیدا می کند و بنیان خانواده ها را به هم می ریزد. اما در این میان خواستگاری دخترها از پسرها بخشی از این مشکلات را ساده تر می کند چون که خیلی از پسرها وقتی به خواستگاری می روند نمی دانند که طرف مقابل معیارهای او را خواهد پذیرفت یا نه اما اگر این اتفاق برعکس شود پسرها هم بدون محافظه کاری با آن برخورد می کنند چونکه خیلی از مسائل در خواستگاری به علت محافظه کاری مطرح نمی شوند. دوست نداریم پاسخی که طرف مقابل انتظار دارد بگوییم یا بشنویم ازاین رو به عقیده من خواستگاری از سوی دخترخانم ها می تواند مثبت در نظر گرفته شود و برای سلامت روان فرد، خانواده و در نهایت جامعه اثرگذار باشد.»
او درباره این که امکان دارد خواستگاری از سمت دختر بعدها در زندگی مشترک با سرکوفت مرد همراه باشد، توضیح می دهد: «اینکه خواستگاری دختر از پسر امکان دارد باعث سرافکندگی و سرکوفت طرف شود، غیرعلمی و غیرمنطقی است چونکه مشکل ما در پایه و اساس است. آماده کردن ذهن افراد جامعه برای چنین پدیده اجتماعی می تواند موفقیت آمیز باشد. گرچه معمولاً در جامعه ما ابتدا تکنولوژی وارد می شود بعد صدمه آنرا می بینیم سپس فرهنگ سازی می نماییم. اگر مسؤلان و اتاق فکر می خواهند چنین اتفاقی نیفتد چرا از رسانه های جمعی و صاحب نظران از همین حالا کمک نمی گیرند و برای چنین مبحث هایی بسترسازی درست فرهنگی نمی کنند؟ چطور یک خانم حق رفتن به سر کار یا دانشگاه را دارد اما نباید حق خواستگاری کردن و انتخاب را داشته باشد؟ مشکل جامعه ما فکری است و وارد شدن به آن دشوار است اما یک قانون نانوشته به حساب می آید و به عقیده من می شود با بسترسازی درست و استفاده از صاحب نظران و رسانه ها افکار عمومی را در خیلی از زمینه ها آماده کرد. هیچ تابویی همیشه تابو نمانده است. فقط گذشت زمان مشکل را حل کرده است اما چرا ما باید منتظر گذشت زمان بمانیم؟»
دکتر نیره توکلی - جامعه شناس - هم این مورد را از دو سطح بررسی می کند: «این مبحث باید از دو جنبه بررسی شود؛ یکی آنکه آیا فرهنگ ما با این مورد سازگار است و دیگری آنکه آیا خواستگاری زن از مرد کار درستی است یا خیر؟ من معتقدم نه تنها فرهنگ ما بلکه فرهنگ کل جهان هم با این مورد سازگار نیست. دلیلش هم وجود کلیشه هایی است که مدام تقویت می شود. حتی در فیلمها و سریال های مختلف هم شاهد این مورد هستیم که تجملات در ارتباط با خواستگاری باید چگونه باشد یا چطور می توان این مورد را به سورپرایز تبدیل کرد؟ حتی فرهنگ جهان هم به موارد کلیشه ای، سنتی و رویای شاهزاده ای سوار بر اسبِ سفید تاکید دارد. ازاین رو فرهنگ جهان با کلیشه خواستگاری مرد از زن آن هم با باشکوه ترین شکل ممکن دامن می زند و طرفدار این موارد است اما امکان دارد سنت ها و کلیشه ها هم جالب نباشند. امکان دارد دو نفر آنقدر با هم ارتباط عاطفی و اجتماعی نزدیکی داشته باشند که بتوانند این کلیشه ها را کنار بگذارند و از طرق مختلف به هم بفهمانند که آیا این ازدواج مناسب آنان است و باید صورت بگیرد یا خیر. در هر صورت هیچ فرقی نمی کند کدامیک از دیگری خواستگاری کند اما زمانی که صحبت از کلیشه ها می شود - که یکی از آنها خواستگاری است - پرسش «آیا با من ازدواج می کنی؟» با عنایت به این که روابط دو نفر نزدیک نباشد سوال بی جایی است در حالیکه اگر روابط دو نفر نزدیک باشد، اصلا ضرورتی ندارد این سوال مطرح شود.»
او از دیدگاه جامعه شناسی مطرح می کند: «لزوما این طور نیست که هر امر سازگاری با سنت و کلیشه خوب باشد یعنی اگر ناسازگار باشد لزوما بد نیست و اگر هم سازگار باشد لزوما خوب نیست. اما این که یک پدیده سنتی که در اختیار جامعه مردسالار بوده حالا در اختیار زن ها قرار بگیرد و آنرا برتری بدانند، هیچ مزیتی ندارد. خواستگاری یا بیان عاطفه می تواند هم از راه مرد و هم از راه زن صورت بگیرد و بستگی به شرایط خاص و شناخت طرفین دارد. گاهی امکان دارد یک زن با تصور این که همه چیز به منظور زندگی مهیاست پیش دستی کرده و چنین موضوعی را مطرح کند که به عقیده من این اتفاق شایسته تقدیر هم است اما اگر طرفین هیچ شناختی از یکدیگر نداشته باشند و مبحث ازدواج را مطرح کنند به هر شکلی و از جانب هر طرف که مطرح شود بیهوده است.»
توکلی با اشاره به اینکه همیشه هر آنچه که قرار باشد کلیشه ای، تجملی یا ژست باشد، ناپسند است، درباره سنت شکنی بعضی از زنان مطرح جامعه ایران در این امر و طی دهه های گذشته می گوید: «اگر هم در زمان قدیم بعضی از زنان مطرح جامعه ما این پیشنهاد را مطرح نمودند به این علت بوده که جزء زنان سنت شکن، نیرومند و قوی فرهنگی ما بودند. با این وجود من معتقدم هر مورد خاصی باید بررسی شود. اما آنچه که مشابه مردم کشورهای دیگر و به صورت ادا و ژست صورت بگیرد ناپسند است.»
منبع: لباس دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب