در یك مطالعه بررسی شد
وضعیت ترجمان دانش و ارتباط پژوهشگران و سیاست گذاران
به گزارش لباس دونی در مطالعه بررسی وضعیت ترجمان دانش در دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی ایران مشخص شد که نقاط ضعف قابل توجهی در بعضی حیطه های ترجمان دانش وجود دارد. تلاش محققان تنها در جهت تولید مقالات پژوهشی است و توجهی به انتشار نتایج جهت استفاده مردم و سیاست گذاران ندارند.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا، یکی از نگرانی های نظام سلامت در سطح جهان، کمبود شواهد معتبر و دانش برخواسته از تحقیق است. در صورتیکه نتایج تحقیقات به عمل آمده در مراقبت های بهداشتی ترجمه نشود، منجر به نابرابری و اتلاف هزینه و مطالعات وقت گیر می شود.
به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت از سال ۲۰۰۵ به ایجاد سازوکارهایی برای انتقال دانش در پشتیبانی از سلامت عمومی مبتنی بر شواهد و عرضه مراقبت های بهداشتی تاکید کرده و برای پر کردن شکاف بین دانش تولیدشده و راه های استفاده از آن بر تبدیل نتایج تحقیقات بهداشتی به سیاست و عمل تاکید داشته است.
ترجمان دانش؛ فرایند تولید، تبادل و به کارگیری صحیح دانش است که از برهم کنش میان پژوهشگران و مصرف کنندگان سلامت، منجر به تولید محصولات موثرتر و نظام عرضه خدمات سلامت قوی تر می شود و می تواند منجر به استفاده از دانش باکیفیت بالا در فرآیندهای تصمیم گیری شود.
در ایران هم با وجود گسترش قابل توجه پژوهش های بومی نظام سلامت در سالهای اخیر، این مطالعات هنوز در مرحله کودکی از رشد خود هستند. بنابراین سیاست گذاران برای پاسخ به بسیاری سوالات، با کمبود شواهد قابل اعتماد مواجهند. در خیلی از موارد؛ شواهد در زمان لازم به دست سیاست گذار نمی رسند یا به زبان مناسب به سیاست گذار عرضه نمی شوند و یا سیاست گذار از آنها آگاه نمی گردد. بنابراین لازم است که پژوهش های کاربردی در نظام سلامت و بخصوص فعالیت در حوزه ترجمان دانش، توسعه یابد.
با توجه به اینکه بررسی وضعیت ترجمان دانش دانشگاه ها می تواند در سیاستگذاری های آتی دانشگاه موثر باشد، پژوهشگران با انجام یک مطالعه وضعیت ترجمان دانش دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی ایران را در سال ۱۳۹۷ مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه دانشکده ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی ایران، بعنوان جامعه پژوهش در نظر گرفته شدند. ۹ دانشکده و ۳۱ مرکز تحقیقاتی که دارای بیشتر از سه سال سابقه تاسیس در این دانشگاه مورد بررسی قرار گرفتند.
داده های موردنیاز این مطالعه، با استفاده از پرسش نامه معتبر «خودارزیابی سازمان های تولیدکننده دانش» جمع آوری شد. این سوالات در حیطه های زیر بودند:
- حیطه سوال پژوهش: آیا سازمان می تواند نیازهای تحقیقاتی تصمیم گیران را شناسایی کند و به صورت مبحث پژوهشی در آورد؟
- حیطه تولید دانش: آیا سازمان می تواند شواهدی تولید نماید که در تصمیم گیری ها قابل استفاده باشد؟
- حیطه انتقال دانش: آیا نتایج پژوهش های سازمان منجر به تغییر رفتار تصمیم گیرندگان و یا نتیجه کاربردی می شود؟
- حیطه ترویج استفاده از شواهد: آیا سازمان تلاش می کند تا تصمیم گیرندگان بتوانند از نتایج پژوهشها بهتر استفاده کنند؟
بررسی های این مطالعه حاکی از این است که از بین این چهار حیطه بررسی شده، حیطه «تولید دانش» امتیاز بیشتری نسبت به سایر حیطه کسب کرده است و وضعیت این حیطه در مراکز تحقیقاتی و دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی ایران بهتر است.
پس از حیطه تولید دانش، حیطه های «سوال پژوهش» و «انتقال دانش» بیشترین امتیاز را کسب کردند. این مورد نشان دهنده این است که تمرکز پژوهشگران ایرانی بر حیطه تولید دانش است و در سایر حوزه ها مانند انتقال و ترجمان دانش و ترویج استفاده از شواهد، عملکرد مناسبی ندارند.
در حیطه سوال پژوهش، کم ترین امتیاز در ارتباط با درگیر کردن ذی نفعان و کاربران پژوهش در طراحی سوال پژوهش، تعیین اولویت های پژوهشی مراکز تحقیقاتی با حضور استفاده کنندگان از نتایج و همینطور برگزاری جلسات منظم و هدف دار برای توسعه همکاری محققان با مدیران و سیاست گذاران بود.
اگر مقرر است پژوهشی کاربردی باشد؛ باید به سوالاتی که استفاده کنندگان از پژوهش در مورد آن نگران هستند، پاسخ دهد و این تنها در صورتی قابل انجام است که مشارکت واقعی استفاده کنندگان از پژوهش مانند مدیران، متخصصان و بیماران، از آغاز فرایند پژوهش وجود داشته باشد.
با توجه به اینکه وضعیت استفاده از دانش در تصمیم گیری های نظام سلامت مناسب نمی باشد، در طراحی مدلهای ترجمان دانش باید به چگونگی طراحی سوال پژوهش، توجه بیشتری کرد. به همین دلیل؛ به نظر می آید جلسات و نشست های مرتبط و منظم با مخاطبین و صاحبان صنعت برای طراحی سوال های پژوهشی ضروری باشد. چونکه تعاملات دو طرفه منجر به آشنایی با نیازهای مخاطبین شده و فرهنگ و زبان مشترکی را در حوزه پژوهش بوجود می آورد.
طبق این نتایج؛ در حیطه تولید دانش، کم ترین امتیاز در ارتباط با در نظر گرفتن منابع مالی برای انتشار نتایج طرح به مدیران، سیاست گذاران، بیماران و یا مردم بود.
در این مطالعه مشخص شد که امتیاز حیطه انتقال دانش، کم تر از متوسط بود و در مواردی مانند تعیین گروههای مخاطب، تعامل محققان با رسانه ها، گروههای مخاطب و تصمیم گیران، وجود منابع مالی لازم برای تهیه محتوای مناسب مخاطبین پژوهش، وجود ساختار و یا نیروی انسانی لازم برای تقویت انتقال دانش، وجود برنامه و مداخله مناسب جهت انتقال دانش، انتشار نتایج از راه وبسایت مرکز تحقیقاتی، شناسایی عوامل موثر بر رفتار تصمیم گیرندگان و بررسی میزان استفاده از نتایج پژوهش های مرکز توسط تصمیم گیرندگان؛ ضعف های جدی وجود داشت.
این مبحث نشان دهنده آن است که تلاش محققان تنها در جهت تولید مقالات پژوهشی است و توجهی به انتشار نتایج جهت استفاده مردم و سیاست گذاران ندارند.
در حیطه تصمیم گیری مبتنی بر شواهد، کم ترین امتیازات در ارتباط با حضور فعال محققان در تصمیم گیری های سازمان های اجرایی و ارسال پیام پژوهش برای تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران بود.
بررسی های سایر مطالعات هم نشان داده است که باآنکه کشورهای توسعه یافته فعالیتهای ترجمان دانش را حمایت مالی می کنند و قوانین و ساختارهای مشخصی را برای تقویت ترجمان دانش گذاشته اند؛ اما هنوز تعامل بین محققان و استفاده کنندگان از دانش، یک مساله مهم می باشد.
به طور کلی نتایج این مطالعه از آن حکایت می کند که ظرفیت های پژوهش و تولید دانش در دانشگاه علوم پزشکی ایران، تاحدودی قابل قبول و مناسب است؛ اما نقاط ضعف قابل توجهی در حیطه های سوال پژوهش، انتقال دانش و ترویج استفاده از شواهد، خصوصاً در تعامل بین محققان و کاربران دانش وجود دارد.
پژوهشگران این مطالعه پیشنهاد می کنند که جلسات و نشست های مرتبط و منظم با مخاطبین و صاحبان صنعت در هنگام تعیین اولویت های پژوهشی، طراحی سوال پژوهش، اجرای پژوهش و انتقال نتایج پژوهش به گروههای هدف برگزار گردد.
همچنین سفارش می کنند در جهت تسهیل ارتباط بین محققان و کاربران دانش و پشتیبانی از فعالیتهای ترجمان دانش، سیاست های جامعی در سطح کشوری تدوین شود؛ مانند اینکه به پژوهش های مشترک با بخش صنعت امتیازات بیشتری داده شود و معیار ارتقای علمی پژوهشگران، صرفا چاپ مقاله نباشد.
در انجام این تحقیق سوگند تورانی، سید کاظم ملکوتی، شهناز ریماز و علیرضا حیدری؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی ایران، به همراه نرگس رفیعی از دانشگاه علوم پزکش گلستان، مشارکت داشتند.
یافته های این مطالعه، مهرماه سالجاری به صورت مقاله علمی با عنوان «وضعیت ترجمان دانش دانشگاه علوم پزشکی ایران: سوال پژوهش، تولید دانش، انتقال دانش، ترویج استفاده از شواهد» در دوماه نامه پایش؛ نشریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، انتشار یافته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب