بازگشت یلدا در مازندران به سنت چله شو
به گزارش لباس دونی شب یلدای مازندرانی ها امسال مقرر است با برگزاری برنامه هایی در اقامتگاه های بومگردی هر چه بیشتر به سنت ˮ چله شو ˮ نزدیك شود تا توریستهایی كه به این خطه از شمال كشور سفر می كنند، هر چه بیشتر با ماهیت این برنامه سنتی و فرهنگی زنانه آشنا گردند.
مازندرانی ها به شب یلدا از آن جهت "چله شو " می گویند كه در این شب به پیشواز زمستان سرد یا چله نخست زمستان می روند و آنچه كه در چله شو می گذرد، خداحافظی با پاییز بعنوان فصل میانه گرما و سرما و خوشامدگویی به فصل زمستان سرد است.
سنت چله شو در گذر زمان تغییرات زیادی را به خود دیده است و بنابراین هم طی سال های گذشته تلاش هایی از جانب دستگاههای فرهنگی رسمی و دوستداران فرهنگ مازندرانی صورت گرفت تا این شب در شكل و محتوا هر چه بیشتر به اصل خودش نزدیك شود و تا حدودی هم موفق بوده است.
مهم ترین تغییر چله شو در گذر زمان حذف " كرسی " بعنوان مهم ترین المان این شب فرهنگی بود. ساخت خانه های مدرن با فضاهای اتمیزه شده حتی در روستاها، دیگر جایی برای كرسی و به تبع آن كرسی نشینی باقی نگذاشت. دیگر خبری از لحاف چل تكه روی كرسی كه همه اعضای خانواده را دور هم جمع می كرد، خبری نبود و پهن كردن سفره روی فرش یا چیدن بساط یلدا روی میز ناهارخوری یا پذیرایی هم جای مجمه یا سینی بزرگ روی كرسی را گرفت. همین تغییر به ظاهر كوچك سبب شد تا دیگر برای اعضای خانواده فرقی نكند داخل مجمعه اشان حلوای مامان پز و تخم كدوی تفت داده مادربزرگ قرار بگیرد یا شیرینی ها تر باباقناد و آجیل حاجی علی.
تلاش هایی كه طی چند سال قبل در مازندران برای احیای سنت های چله شو صورت گرفت، موفق شد تا بخشی از مناسك این شب را بازگرداند و جوانان و نوجوانان هم خیلی خوب پذیرای این سنت ها شدند ولی حالا میراث فرهنگی مازندران اعلام نموده است كه می خواهد تا یلدا را یك گام دیگر به سنت چله شو نزدیك تر كند و آن هم برگزاری این سنت در اقامتگاههای بومگردی است.
بر اساس آمارهای رسمی، مازندران حدود ۱۸۰ واحد بومگردی دارد كه از شرق تا غرب استان از مناطق جلگه ای گرفته تا نواحی كوهستانی و در دل كوه و جنگل گسترانده شده است و به مسافران و گردشگران در تمامی فصول سال خدمات می دهند.
مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران روز دوشنبه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: امسال حدودا تمامی برنامه های میراث فرهنگی برای جشن شب یلدا در استان با محوریت واحدهای بوم گردی ها برگزار می گردد.
سیف الله فرزانه با بیان این كه جشن یلدای امسال در واحدهای بومگردی استان و با سلایق بومی هر منطقه برگزار می شود، از شب نشینی، بازی های بومی و سنتی، تهیه تنقلات محلی، آوازخوانی، قصه سرایی و اجرای دیگر سنت ها بعنوان بخشی از برنامه های تدارك دیده شده برای چله شو یاد كرد.
وی علت واسپاری برگزاری جشن شب یلدا به واحد های بوم گردی را تعمیق این آیین كهن و همینطور بازگشت به اصالت شب نشینی و جشن در بلندترین شب سال اعلام نمود.
مدیركل میراث فرهنگی مازندران اظهار داشت: انتخاب واحدهای بوم گردی برای برگزاری جشن شب یلدا با ۲ هدف انجام شد كه در وحله نخست جنبه گردشگری و معرفی آیین های مازندرانی برای گردشگران داشته و از جانب دیگر واحدهای بوم گردی ا از لحاظ شكلی و ظاهری هم فضای سنتی برای برگزاری هرچه بهتر جشن یلدا ایجاد می كنند.
فرزانه دوری از تجملات شهری و تعمیق آیین های باستانی در فضای كلاسیك را از دیگر انگیزه های انتخاب واحدهای بوم گردی برای برگزاری مراسم چله شو عنوان نمود و اضافه كرد: متاسفانه خیلی از آیین های بومی و هویتی ما به دلیل هجوم تجملات به انحراف كشیده شدند.
وی اظهار داشت: اداره كل میراث فرهنگی هم در كنار واحدهای بوم گردی ها به صورت متمركز برنامه هایی را برای بزرگداشت جشن یلدا در پیش دارد كه هنوز نهایی نشده است، ضمن این كه برخی شهرداری ها هم با مدیریت خود برنامه هایی برای جشن بلند ترین شب سال دارند.
چله شو
كتاب های مرجع و فرهنگ لغات در تعریف شب یلدا كه مازندرانی ها همچنان به آن چله شو می گویند، این گونه توضیح دادند كه " ایرانیان به آخرین شب پاییز كه درازترین و تاریكترین شب در طول سال است، شب یلدا یا شب چله می گویند و این شب را تا سپیده دم بیدار می مانند و در كنار یكدیگر خویش را سرگرم می دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریكی و سردی روحیه آنان را تضعیف نكند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رختخواب روند و بیاسایند.
همچنین در همین كتاب های مرجع از شعرخوانی و داستان خوانی، گرد آمدن به دور بزرگ ترها، تفال به حافظ، شاهنامه خوانی، خوردن غذا و تنقلات و همینطور اجرای برخی بازی های محلی و خانگی بعنوان سنت های شب یلدا نام می برند، اما واقعیت این است كه چله شو در مازندران فراتر از این تعریف و مناسك است و آداب و رسوم خاص و رنگ و بوی دیگری دارد. زنان و مردان محلی و روستایی این خطه شمال كشور، چندین روز پیش از رسیدن بلندترین شب سال دست به تداركی باشكوه از شیرینی ها و تنقلات محلی می زنند.
مردان در جنگل به دنبال میوه های محلی و كم یابی كه بومی این استان است، همچون 'كِنس'، تمشك، ولیگ و دیگر میوه های جنگلی می روند و زنان هم به پخت شیرینی های محلی مانند مارمكه، آب دندون، قطاب، آغوز كنا، نون كوهی، بئو دونه، اسبو حلوا، آغوز نون، قمام، كماج و دیگر شیرینی هایی كه تنوع آن بسیار است اهتمام می ورزند. واقعیت این است كه این خوراكی های محلی شب نشین ثابت سفرهای چله شو در مازندران هستند، خوراكی هایی كه تنها با ظرافت آمیخته به مهر زنانه و صبوری و دیگرخواهی مادرانه قابل گردآوری و فراهم كردن است.
منبع: لباس دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب