عكاسخانه مانی شیراز و رویای مرمت بعلاوه عكس
لباس دونی: میانه خیابان طالقانی با آن حجم انبوه برو بیای همیشگی به واسطه وجود مراكز تاریخی، گردشگری، فرهنگی و تجاری، ساختمانی با قدمتی بیشتر از صد سال همچنان پابرجا می باشد، ساختمانی كه خیلی ها خاطراتشان را آنجا ثبت و آینه می كردند و امروز دیرزمانیست كه خود خاطره شده است.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا، ساختمان اسبق بانك استقراضی روسیه!، بنایی است كه شاید خیلی از رهگذران و كسبه شیرازی هم با وجود آنكه بارها از كنارش عبور كرده اند، اما آن را خوب تماشا نكرده اند و نمی دانند اینجا، زمانی و در یك دوره تاریخی چند ده ساله از پر ترددترین عمارت های شیراز بوده است.
عمارت بانك استقراضی روسیه بعدها به دومین عكاسخانه منطقه فارس بدل شد، جایی كه حدود ۸۰ هزار نگاتیو از تصاویر چهره های شهروندان سالیان دور شیراز در لابه لای آرشیو گرد و خاك گرفته آن وجود دارد؛ نگاتیوهایی كه در كنار هزاران شیشه عكس قدیمی از تاریخ مصور فارس، قسمتی از پیشینه این سرزمین است.
عمارت بانك استقراضی روسیه بعدها به دومین عكاسخانه منطقه فارس بدل شد، جایی كه حدود ۸۰ هزار نگاتیو از تصاویر چهره های شهروندان سالیان دور شیراز در لابه لای آرشیو گرد و خاك گرفته آن وجود دارد؛ نگاتیوهایی كه در كنار هزاران شیشه عكس قدیمی از تاریخ مصور فارس، قسمتی از پیشینه این سرزمین است.
عكاسخانه مانی شیراز را خیلی ها هم به خاطر دارند، چون خاطراتشان را در آن ثبت كرده اند، تصاویر یادگاری شب عید، تصاویر پرسنلی برای سجل و اوراق شناسایی، تصاویر روز عقد و ازدواج و یادگاری هایی از تولد فرزندانشان و....
خیابان طالقانی شیراز مملو از خاطرات است، خاطراتی از گذشته دور تاریخ این شهر تا روزهای پرهیجان انقلاب و پس از آن، روزهایی كه شماره كردنش هم دشوار است، خیابان طالقانی را در دو طرف ساختمان هایی احاطه كرده كه سال های عمر برخی از آنها، از یك قرن هم عبور كرده است.
بنای بانك استقراضی روسیه و عكاسخانه مانی، ساختمانی سه طبقه است، روبروی اداره امور اقتصادی و دارایی فارس؛ ساختمانی كه سال ۱۲۹۵ راه اندازی شد و تا ۱۳۱۰ بانك بود و پس از آن به عكاسخانه بدل شد.
از آن سال تا اوایل دهه هفتاد، عكاسخانه را خانواده های چهره نگار و اصلاحی، از عكاسان بنام شیرازی، سرپا نگاه داشتند و به یكباره، تعطیل شد و در اوج شهرت، به نقطه فراموشی و گمنامی سقوط كرد و رها گردید.
پس از عكاسخانه فردوسی اینجا دومین عكاسخانه فارس در دوران پهلوی بود كه تنها به فاصله ۵ سال پس از آن شروع به كار كرد. میرزا مسیح الله چهره نگار، میرزا نصرالله چهره نگار و امرالله اصلاحی عكاسان قدیمی شیراز بودند كه در طول دوره های مختلف عكاسخانه مانی را سر پا نگه داشتند.
خاندان چهره نگار، همانطور كه از نامشان پیداست، از سالیان دور مشغول به حرفه ی عكاسی و از معرفی كنندگان هنر عكاسی به شیرازی ها و استان فارسی ها بودند.
عكاسخانه فردوسی، نخستین عكاسخانه شیراز، به دست میرفتح الله چهره نگار راه اندازی و توسط منوچهر چهره نگار كارش ادامه داده شد، از همین خانواده، تاسیس شد؛ عكاسخانه ای كه حالا به جای تبدیل به موزه، رستوران شده است و تمام خاطرات شیرازی های قدیمی را كاملا پاك كرده است!!
به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا، سپس گذشت سال ها از فوت امرالله اصلاحی، آخرین عكاس عكاسخانه مانی، ساختمان متروكه و بلا استفاده چشم انتظار به اندك روزنه های امید ماند.
افشین آریافر، استاد دانشگاه و از عكاسان سابق ایسنا، چند سالی است كه كمر به احیای عكاسخانه مانی بسته و با وجود همراهی خانواده اصلاحی، در پیچ و خم كارهای اداری مرمت این بنا و مانده است.
به دعوت او، به ساختمان عكاسخانه می رویم، پله های نه چندان هموار سنگی را طی كرده و به طبقه دوم بنای خاك گرفته می رسیم؛ حجم غبارهای مانده بر در و دیوار، از متروكه ماندن بنایی خاطره انگیز روایت می كند كه می تواند با مرمتی، چشم و چراغ خیابان طالقانی و شهر شیراز باشد.
راه پله را مانكن های معیوب سد كرده؛ انگار مغازه داران زیر ساختمان، به این بنای تاریخی به چشم انباری نگاه می كنند.
طبقه دوم، از چند اتاق تشكیل شده كه حال و روزشان بهتر از طریق پله نیست، سقف هایی كه قوت شان را از دست داده و سست شده و در نقاطی هم فروریخته، روایتگر بی صدای روزگار طولانی بی توجهی است.
پنجره ها و بالكن مشرف به خیابان، معماری غریبی دارد، شكلی از معماری كه حداقل در سده ی گذشته، در شیراز رایج نبوده است.
آریافر می گوید: در این بیست و اندی سال كه مشغول حرفه ی عكاسی هستم به شدت پیگیر تاریخ عكاسی در شیراز و فارس بودم؛ شاید به واسطه ی سماجتم در جمع آوری مجموعه ها بتوان گفت هم اكنون بزرگترین مجموعه تصاویر قدیمی شیراز را در اختیار دارم؛ نكته با اهمیت نگاه علمی و غیر ژورنالیستی من به جمع آوری آنهاست؛ شاید تنها درصدی از آرشیو ده ها هزار عكسی كه در اختیار دارم، برایم ثمین باشد، چون از تاریخ و اطلاعات و سوابق آن آگاهم.
او كه تاكید دارد نگاهش در گردآوری مجموعه عكس ها، علمی محور بوده است، امید دارد تا با احیای عكاسخانه مانی، این بنای تاریخی را به موزه ای كوچك بدل كرده و در راه پژوهش های علمی هنر عكاسی گامی بردارد.
كم انگیزگی هنرجویان عكاسی
استاد عكاسی، معتقد می باشد كه به واسطه سهل الوصول بودن دریافت اطلاعات از دنیای مجازی سبب شده تا هنرجویان عكس كم انگیزه شوند؛ اینگونه توضیح می دهد: عكاسی با مرارت و زجركشیدن همراه است؛ مثل بنایی یا یك عمل جراحی سخت به همان اندازه سختی كار به همراه دارد؛ ولی امروزه بیشتر هنرجویان تنها به جنبه ی تفریح آن توجه می كنند و هیچ موقع جدیت در كارهایشان اعمال نمی گردد.
عكاسخانه مانی احیاء خواهد شد
آریافر كه سپس مدت ها پیگیری موفق به جلب رضایت مالكان برای در اختیار گرفتن عكاسخانه مانی به مدت ۱۷ سال شده است، امید دارد در آینده ای نزدیك علاوه بر راه اندازی موزه، از ۸۰ هزار نگاتیو و تجهیزات به جای مانده همین عكاسخانه، رونمایی كرده و عكاسی به سبك قدیم را دوباره احیا كند.
یك كتاب تاریخ عكاسی فارس داریم
آریافر می گوید كه از گذشته تابحال تنها یك كتاب پیرامون تاریخ عكاسی فارس انتشار یافته كه تنها منحصر به عكس ها و فعالیت های خاندان چهره نگار است و تاریخ ۱۲۰ ساله این هنر را در این خطه پهناور كشور پوشش نمی دهد.
آثاری كه ناپدید شده است
او ادامه می دهد: سال ۷۲ بود كه منصور صانع، نویسنده كتاب تاریخ عكاسی فارس، به همراه بهمن جلالی استاد عكاسی دانشگاه تهران، از بقایای عكاسخانه فردوسی بازدید كردند و به دنبال آن بخش قابل توجهی از تجهیزات و آثار خصوصاً شیشه های عكس و نگاتیوها را برای انتقال به موزه عكسخانه شهر تهران خریداری شد.
آریافر اضافه می كند: اما امروز در موزه عكاسخانه شهر، جز وسایل معدودی از عكاسخانه فردوسی شیراز، چیزی را در خود نگهداری نمی كند! اینگونه احساس می شود كه بخش قابل توجهی از تاریخ مصور فارس، ناپدید شده است.
تداوم بحث برای مرمت بنای عكاسخانه مانی
این استاد دانشگاه مدعی است كه تابحال دو طرح مرمت برای سالم سازی ساختمان عكاسخانه مانی به سازمان میراث فرهنگی نمایش شده است اما به دلایلی مورد قبول این سازمان نیست.
آریافر معتقد می باشد كه به رغم مورد تایید بودن مرمت كاران هر دو طرح، سازمان میراث فرهنگی تاكید بر نمایش طرح مرمت به دست شركت های مورد قبول خود دارد.
مسئول عكاسخانه مانی با اشاره به اینكه بین ۸۰۰ میلیون تا یك میلیارد تومان برای مرمت و سالم سازی این بنا، هزینه باید كرد، می گوید: سرقفلی این ملك از ۸۰ سال پیش در دست دو خانواده چهره نگار و اصلاحی بوده؛ امروز هم حاضریم قسمتی از ساختمان را در اختیار صاحبان سرمایه، برای تجاری سازی (تبدیل به كافه یا رستوران)، قرار دهیم و سرمایه داران را در احیای عكاسخانه مانی سهیم نماییم.
او می افزاید: معماری ساختمان طوری طراحی شده كه سپس گذشت این همه سال بنا همچنان منحصر به فرد مانده و شیوه كار به شكلی بوده كه وقتی از طبقه سوم به شیراز نگاه می كنید، تمام محوطه تاریخی شهر را خواهی دید.
آریافر می گوید: با قرار گرفتن در مركز طبقه سوم این بنا، می توان شاهد مناظری زیبا و بدیع از مجموعه زندیه (بازار و مسجد وكیل)، ارگ كریمخانی و مدرسه خان بود؛ درست در سمت راست ساختمان دریچه دایره ای شكل تعبیه شده كه جایی برای نظاره حرم های شاهچراغ و سید علاءالدین حسین محسوب می شود؛ از طرف دیگر دریچه ی دایره ای شكل سمت چپ نمایی دروازه قرآن را نشانه می رود؛ همه اینها در حالی است كه ساختمان فقط سه طبقه دارد.
چالش مكان مانع اجرای مصوبه شورا برای ایجاد موزه عكاسی
آریافر ادامه می دهد: با عنایت به اینكه ساختمان عكاسخانه مانی استواری لازم را برای رفت و آمد مكرر بازدیدكنندگان ندارد و علاوه بر آن مجموعه تصاویر قدیمی جمع آوری شده توسط ۲۰ عكاس، بسیار فراتر از گنجایش این محوطه است، شورای اسلامی شهر شیراز طرح ایجاد موزه ای مجزا و گسترده تر تحت عنوان موزه تاریخ عكاسی شیراز را مصوب كرد.
او می افزاید: به دنبال همین مصوبه شهردار در جشنواره بین المللی عكس امسال وعده داد كه موزه تاریخ عكاسی شیراز در آینده ای نزدیك ایجاد شود.
مسئول عكاسخانه مالی گلایه مند از مسئولان و دستگاه های مسئول، تاكید دارد كه ایجاد موزه ی تخصصی عكاسی، همكاری گروه های مختلف و البته ارگان های مسئول را طلب می كند، این كار بزرگ از عهده یك فرد به تنهایی خارج است.
او با اشاره به اینكه هنوز مكان موزه تاریخ عكاسی وعده داده شده شهردار شیراز معین نمی باشد و بعنوان مهمترین چالش مطرح است، می گوید: بقایای منزل میرزا حسن عكاس باشی، نخستین عكاس این خطه و پدر خاندان چهره نگار، حالا در اختیار یك تاجر پارچه است.
او اضافه می كند: آقای وجود، صاحب فعلی منزل میرزا حسن عكاس باشی و بسیار مشتاق همكاری ست؛ حتی اجازه دادند كه منزل به موزه اختصاص پیدا كند اما ارگان هایی به دلایلی این پیشنهاد را رد كرده اند.
مسئول عكاسخانه مانی شیراز در حالیكه اهتمام دارد به وسایل اتاق ها آسیبی وارد نشود، صندلی و پایه های نور قدیمی را نشان داده و به اتاقی دیگر راهنماییمان می كند؛ اتاق مملو از كارتن های نگاتیو بود و در گوشه ای، كت مرحوم اصلاحی، همچنان به چوب رختی آویزان مانده بود.!!
عكاسخانه مانی در رویای احیاء
به گزارش لباس دونی به نقل از ایسنا، عكاسخانه مانی را با تمام خاطراتی كه لابه لای خشت و آجرهایش ثبت كرده و با تمام دلخوری ها و ناملایمات، به رویمان لبخند می زند، پشت سر می گذاریم؛ عكاسخانه ای كه انگار با تمام وجود، رویای احیا و مرمت و تكرار خاطرات گذشته اش را فریاد می زند.
پله های سنگی را طی می نماییم و با عبور از در باریك چوبی و سبز رنگ و فرسوده!، به خیابان طالقانی قدم می گذاریم، عكاسخانه، حالا برایمان معنایی بیشتر از یك ساختمان متروكه پیدا كرده است، جایی كه با تمام وجود احیا و باز زنده سازی آن و خاطراتش را آرزو می نماییم.
گزارش از: آیدا زمانی، خبرنگار ایسنا، منطقه فارس
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب