آثار سنگی چهارمحال و بختیاری
لباس دونی: ایرنا- قدیمی ترین آثار شناسایی شده در چهارمحال و بختیاری شامل ابزارها و مصنوعات سنگی مربوط به دوران پارینه سنگی جدید و آغاز دوره نوسنگی است
این آثار در غارهای باستانی مناطق شهرستان های شهركرد، اردل و لردگان به دست آمده است و مورد مطالعه قرار گرفته كه حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار سال قدمت دارد.
بردگوری ها (گورستان های دسته جمعی)، راه های پلكانی سنگی، سنگ نبشته ها، شیرهای سنگی و كاروان سراهای سنگی از آثار سنگی دوران الیمایی و ساسانیان است كه حالا جزو آثار باستانی مورد محافظت قرار گرفته است و جاذبه گردشگری برای این استان شمرده می شود.
سنگ تراشی از رشته های بومی صنایع دستی چهارمحال و بختیاری
كارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: سنگ تراشی و حجاری بجای مانده از دوران سنگی یكی از رشته های بومی استان است كه پیشینه آن به قرن های متمادی برمی گردد.
جهانبخش تركی هرچگانی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اشاره كرد: این هنر صنعت از دوران قدیم در تمامی مصنوعات و ابزار كار مورد نیاز شامل سنگ های آسیاب، آردچی، ناودان، هاون، انواع شیرهای سنگی و غیره ساخته می شد.
وی اضافه كرد: متاسفانه به سبب های مختلف بیشتر مصنوعات سنگی مورد استفاده گسترده مردم قرار نگرفته و تنها در مناطق عشایری و روستاهای دوردست به صورت محدود كاربری و مصرف داشته است.
تركی هرچگانی اشاره كرد: مركز مهم حجاری و سنگ تراشی در شهرهای شهركرد، هفشجان و فارسان بود كه بیشتر صنعت گران این رشته الان به صورت محدود و بر طبق سفارش مبادرت به تولید انواع مصنوعات سنگی شامل هاون، شیرهای سنگی، ناودان، آردچی و سنگ های قبر می كنند.
وی شیر سنگی را یكی از مهمترین و پُرطرفدارترین صنایع دستی حوزه حجاری و سنگ تراشی چهارمحال و بختیاری دانست و تصریح كرد: شیرهای سنگی نمادی از شجاعت و دلاوری است.
كارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری گفت: هرگاه بزرگی از منطقه ای (به خصوص در مناطق بختیاری) فوت می كرد به فراخور كسوت و جایگاه او، شیرسنگی منقوش به خنجر و اسب و در صورتیكه شخصیت مذهبی و علمی داشته در پهلوی شیرسنگی عبارت های "لا اله الا الله" و "محمداً رسول الله" مزین می شد كه این رسم هنوز هم در مناطق عشایری و روستایی وجود دارد.
وی اظهار داشت: در ساخت و تراش شیرهای سنگی از سنگ های بومی معروف به "بُزلَر" استفاده می شود.
تركی هرچگانی اشاره كرد: سنگ "بُزلَر" در اطراف هفشجان وجود دارد و بدون هیچ گونه پرداخت وجه محدودیت به كارگاه ها حمل می شود.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایرنا، شیر سنگی نماد غیورمردی و دلاوری مردان بختیاری است.
شیرهای سنگی به نسبت پابرجا در گورستان های شهرستان های فارسان، كوهرنگ، اردل و كیار در واقع میراثی هستند كه از زمان قاجاریه در بین بختیاری ها برجای مانده است.
شیر سنگی حكایت از تشبیه شجاعت و دلیری ایلخان، جنگجویان، سواركاران، خوانین، كلانتران، كدخدایان و بزرگان طوایف بختیاری به شیر دارد.
به همین دلیل با درگذشت یكی از این بزرگان شیر سنگی از طرف سنگ تراش های محلی ساخته و بر سر قبور این بزرگان نصب و بر روی بدنه شیرهای سنگی اشكالی همچون شمشیر، تفنگ و اسب به همراه مشخصات فرد فوت شده حكاكی می شد.
در واقع شیرهای سنگی بر قبور جنگاوران و كشته شدگان در جنگ ها، یادآور مردانی است كه تاریخ پرفراز و نشیب قومشان را در قالبی اسطوره ای به نام خود زینت داده و در دل خاك نهفته اند.
وی اضافه كرد: ابزاركار حجاری و سنگ تراشی همان ابزار سنتی و اولیه ای است كــه قرن ها پیش مورد استفاده قرار می گرفته است.
كارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اشاره كرد: انواع پُتك، چكش های سنگین و نیمه سنگین، قلم های فولادی با لبه های الماسی كه بنا به نوع كاربرد به صورت دست ساز ایجاد می شود.
وی، با اشاره به مصرف كم صنایع دستی سنگی در چهارمحال و بختیاری تصریح كرد: به سبب مصرف نشدن تولیدات سنگی در منطقه از طرف عمومی مردم تولید این نوع مصنوعات منحصر به گرفتن سفارش در تعدادی اندك از مناطق روستایی و عشایری است.
تركی هرچگانی، درباب نحوه تولید مصنوعات سنگی در چهارمحال و بختیاری گفت: بعد از حمل سنگ مورد نیاز به محل كارگاه ها ابتدا شكل اولیه و آناتومی آن طراحی و سپس به وسیله قلم و چَكُش نسبت به تكمیل اشكال و اندام آن اقدام می شود.
وی اظهار داشت: بیشتر طرح ها و اشكال در سنگ تراشی و ساخت احجام سنگی به صورت هندسی و انتزاعی است.
صنایع دستی سنگی اولویت مردم نیست
یكی از هنرمندان سنگ تراشی و حجاری هفشجان نیز اظهار داشت: تولیدات سنگی و حجاری در صنایع دستی دیگر از اولویت بین مردم برخوردار نیست.
علی اصغر باقری هفشجانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اشاره كرد: با عنایت به گرانی های اخیر و كاهش قدرت خرید مردم، متاسفانه سفارش تولیدات صنایع دستی سنگی خیلی كم شده است.
وی اضافه كرد: سنگ تراشان هفشجان قیمت تولیدات خودرا با همان نرخ سال های گذشته عرضه می كنند اما باز هم میزان فروش آنها نسبت به پیش از نصف هم كمتر شده است.
باقری هفشجانی اشاره كرد: البته هزینه های تولید مصنوعات سنگی حجاری و سنگ تراشی امسال نسبت به سال قبل افزایش یافته و ثابت ماندن قیمت فروش تنها با كاهش حاشیه سود تولیدكنندگان امكان پذیر بوده است.
وی تصریح كرد: در میان انواع تولیدات سنگی و حجاری هم اینك شیرسنگی، هاون، سنگ قبر و آردچی (آسیاب دستی) طفرداران بیشتری دارد.
به گزارش لباس دونی به نقل از ایرنا، سنگ تراشی و حجاری هفشجان ۷۰۰ سال قدمت دارد.
خانواده باقری از مشهورترین سنگ تراشان هفشجان هستند كه ۷۰۰ سال سابقه فعالیت دراین زمینه دارند.
یكی از آیینهای موجود در فرهنگ مردمان چهارمحال و بختیاری به خصوص بختیاری ها، قرار دادن شیر سنگی (بردشیر) بر مزار چهره های ماندگار، سرشناس، بزرگ و بنام ایل بود.
بردشیر (شیرسنگی) نماد شجاعت، دلاوری، میدان داری و صفات و خاصیت های برجسته ای چون هنرمندی در شكار، تیراندازی، جنگ و سواركاری فردی بشمار می رود.
قدیمی ترین شیرِ سنگی موجود در چهارمحال و بختیاری، شیر "عبدالحمید بن ابراهیم هفشجانی" در سال ۱۰۱۳ هجری قمری (۴۳۵ سال پیش) مربوط به دوره صفویه است و بطور یقین نمونه های كهن تر اسلامی در این خاستگاه وجود داشته اند.
قدمت و زیبایی سنگ قبرها و شیرهای سنگی در قبرستان هفشجان موجب شد تا این قبرستان در سال ۱۳۸۱ با عنوان قبور قدیمی به شماره ۵۹۹۹ در لیست آثار ملی ایران ثبت گردد.
آثار سنگ تراشان هفشجانی در بناهای تاریخی به خصوص قلعه ها، پل ها و اماكن عمومی مانند حمام ها و مساجد در چارچوب ازاره های سنگی، سرستون ها و پاستون ها همچنان پابرجا و استوار است.
انواع حجاری در هفشجان به حكاكی روی سنگ، سنگ تراشی، احجام سنگی، مرصع سنگ، برجسته و نیم برجسته تقسیم می شود.
برای به دست آوردن و خرید شیرهای سنگی در چارچوب های مختلف و سایر احجام سنگی می توان به بازار سنگ تراشان هفشجان واقع در خیابان شهید چمران (محله سنگ تراش ها) رجوع كرد.
هفشجان در ۸ كیلومتری شهركرد مركز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
منبع: لباس دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب