چرا شیرین خودش را كشت؟، روایت هنری از یك عشق نافرجام
لباس دونی: نمایشگاه «خودكشی شیرین» درباره جدال بین جبر و اختیار است. این مجموعه مرگ شیرین را به تصویر می كشد و هنرمند آن به این مساله فكر كرده كه چرا همسر یك پادشاه باید خودكشی كند؟ با این وجود سپس دیدن آثار، این سوال مطرح می شود كه چرا مرگ شیرین؟ شاید بتوان با خواندن این گزارش به یك پاسخ دست یافت.
روایت خبرنگار ایسنا از نمایشگاه «خودكشی شیرین» - ساخته مهدی رنگچی - را در ادامه می خوانید؛ ضمن اینكه كلیه بیانات و روایت این متن با تأیید هنرمند منتشر می شود.
در توضیحات این نمایشگاه آمده است: «منظومه «خسرو و شیرین» روایتی تغزلی (روایتی تراژیك) میان عشاق ناكام است. روایتی از كشمكش های دراماتیك كه هیچیك از عناصر درام به مقصود نخواهد رسید. گویی در این میانه دستی در كار است. نیرویی شوم كه حاصل جدالی ابدی میان «جبر» و «اختیار» است و سرانجام روایت تغزلی را بدل می كند. این مجموعه حاصل كنكاشی چندساله در شیوه روایت گری در «نگارگری ایرانی» است. پرداختی ساختارگرایانه و تجزیه روایت بر عناصر سازنده آن است.»
در این نمایشگاه حس غم و اندوه موجود در فضا را كه از آثار به شما القا می شود، به سرعت حس می كنید. هنرمند اهتمام كرده در دو بخش مجسمه و نگارگری داستانی را درباره یك عشق نافرجام روایت كند. داستانی كه از «شیرین» منظومه نظامی می گوید. ولی همان گونه كه بیان شد در میان همه آثار یك فضای سنگین و اندوهگین دیده می شود. حتی سكوت موجود در گالری باز به این عواطف و احساسات دامن می زند. به آثار كه نگاه می نماییم شیرین را می بینیم كه با رنگ سیاه به تصویر كشیده شده و از آهن ساخته شده است؛ البته نمی توان اظهار داشت كه شیرین در همه آثار حضور دارد ولی این امر درباره بیشتر كارها صدق می كند.
شیرین را گاهی هراسان و گاهی بسیار آرام می بینیم. یك دفعه می خواهد پرواز كند و بار دیگر خیال خودكشی در سر دارد. زمانی كه در میان كارها قدم می زنید متوجه می شویم كه دو بار مرگ شیرین به تصویر كشیده شده ولی در خط اختتام باز هم شیرین را می بینیم كه بر یك بلندی ایستاده و به دوردست ها خیره شده است؛ گویی از ابتدا باز قصد نداشته بطور جدی به زندگی خود اختتام ببخشد و تنها خیال آنرا در سر داشته است. ولی از طرفی حتی می توان اظهار داشت كه صحنه آخر خیال و ترجیح هنرمند بوده به گونه ای كه هنرمند ترجیح می داده شیرین درانتها زنده بماند؛ البته در نگاهی دیگر هراس و ناآرامی روحی شیرین كه در میان آثار این هنرمند به چشم می خورد مربوط به اختتام اصلی داستان خسرو و شیرین است؛ چراكه شیرین در اختتام به زندگی خود اختتام می دهد، گرچه كه این همه هراس شیرین می تواند وابسته به دلیلهای شخصی خود هنرمند باشد.
مهدی رنگچی در این زمینه می گوید: «دلیل انتخاب این مساله برای من مقداری جنبه شخصی دارد ولی از طرفی خودكشی و یا خودسوزی بعضی از دختران در جامعه همیشه برایم معضل بوده است، بنا بر این در این نمایشگاه لحظه خودكشی شیرین را به تصویر كشیدم.»
در میان كارها، اثری به نام «تردید» را می بینیم كه شیرین بر صندلی نشسته و در حال فكر كردن است. در واقع با عنایت به تأیید مهدی رنگچی (خالق آثار)، شیرین در این قسمت در حال فكر كردن به خودكشی است. درواقع شیرین در سراسر كارها به صورتی به مرگ فكر می كند. گویی در فضای این آثار گرفتار یك تزلزل روحی است. برای اینكه در بعضی كارها بسیار آرام بنظر می رسد به گونه ای كه گاهی اوقات تنها بر تخت خود تكیه زده، به روی اسب نشسته و یا اینكه در حال عبادت است.
یكی دیگر از المان های مهمی كه در این آثار دیده می شود حضور اسب شیرین در بیشتر بخش هاست. در بعضی قسمت ها می بینیم كه شیرین به اسب خود تكیه زده و یا در یكی از آثار اسب شیرین حتی در خیالش باز همراه اوست.
در اثر «رؤیا»، شیرین سوار بر اسب خود شده و در حال پرواز است. انگار كه می خواهد اینگونه از تمام فشارهای زندگی بگریزد و به دنیایی دیگر رود. در واقع حتی در این اثر باز نشانه هایی از خودكشی شیرین دیده می شود چراكه شاید از نگاه هنرمند، شیرین به خودكشی به دید یك رهایی و فرار نگاه می كرده است.
البته خود هنرمند می گوید كه در كارها از دو اسب بهره برده مثلاً در قسمت آخر شیرین بر روی یك اسب بزرگ تر و فربه تر به نام «شبدیز» كه متعلق به خسرو پرویز است، قرار دارد.
با كمی دقت، متوجه خواهیم شد كه هنرمند از یك بدنه برای خسرو و شیرین بهره برده است؛ منتهی اهتمام كرده تا خسرو را كمی زمخت به تصویر بكشد كه البته این نكته تنها با دقت زیاد قابل رؤیت است. این امر به این علت است كه نقش شیرین اصلی ترین كاراكتر این مجموعه است بنا بر این رنگچی ترجیح داده چیزی جز شخصیت شیرین در كارها نباشد.
همانگونه كه می دانیم «فرهاد» یكی از شخصیت های مهم این قصه است ولی در میان كارها تنها یك آرام گاه یا یادبود به نام او می بینیم و نه هیچ چیز بیشتر. خود هنرمند در این باره می گوید: «در آثار تنها یك مقبره به نام فرهاد می بینیم. درواقع این مقبره آرامگاه شیرین است كه فرهاد برایش ساخته. من به صورتی به علت هم دردی و همذات پنداری كه با فرهاد داشته ام خودرا جای او گذاشته و درواقع خود من در آثار نقش فرهاد را ایفا كرده ام و به خلق آثارم با آهن پرداخته ام. ساخت كارها با آهن و سختی این كار، مثالی است از پتك زدن های فرهاد در كوه.»
همین طور در میان كارها آثاری را می بینیم كه قصر شیرین بدون حضور او به تصویر كشیده شده است. با نگاه كردن به این بخش از كارها یك نوع حس تنهایی و خلأ به مخاطب منتقل می شود انگار كه هنرمند قصد داشته با این كار قصر خسرو و شیرین را سپس مرگ شیرین به تصویر بكشد.
یكی از نكات جالب و مشترك در كلیه كارها این است كه یك میله ی فلزی شاید شبیه به شمعدانی و یا مشعل در آنها دیده می شود. این بخش از كارها گاهی در حكم یك شمعدانی است، گاهی قسمتی از تخت شیرین و یك جا قسمتی از آرامگاه فرهاد است. حتی در «مرگ شیرین یك» می توان اظهار داشت كه این فلز در خیال شیرین همانند یك آلت قتاله برای مرگ او عمل می كند. ولی در «مرگ شیرین دو» كه گویی شیرین برای همیشه آرمیده است این میله تنها در پایین تخت شیرین قابل رؤیت است. هنرمند درباره این امر می گوید: «این خاصیت از دل ساخت آثار درآمده و هدف خاصی از این كار نداشته ام. درواقع الگوی خاصی برای این كار نداشته ام.»
رنگچی بیان می كند كه هدف اصلی او از ساخت این مجموعه به تصویر كشیدن جدال بین جبر و اختیار بوده است.
در بخش دوم آثار كه مربوط به نگارگری است می بینیم كه هنرمند در بعضی جاها از فضاهای واقعی بهره برده و آنها را با عنایت به درك و تصویرسازی خود از فضای داستان گسترش داده است. در این بخش باز شیرین باری دیگر مهره اصلی بازی است و این دفعه باز هنرمند اهتمام كرده داستان خودرا با تصویرسازی به مخاطب نشان دهد. حتی در این بخش باز باری دیگر شیرین را به همراه اسبش می بینیم كه تنهاست و یا اینكه به تنهایی در قصر خود دیده می شود.
رنگچی درانتها بیان می كند كه در زمان خلق آثار خیلی به این نكته كه چه چیزی بكشد و یا خلق كند فكر نمی كند و این مجموعه ادراك اوست كه كارها را جلو می برد و به هر بخش شخصیت می بخشد.
این نمایشگاه تا تاریخ هفتم اسفند ماه در گالری اعتماد در تهران برپا خواهد بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب